سیمان جز پرمصرف ترین فرآورده های صنعتی دنیا می باشد و ارزش آن نسبت به فضایی که اشغال می کند بسیار کم است لذا عواملی که میتواند به صورت سیستماتیک و غیر سیستماتیک بر قیمت و تقاضای آن تاثیر بگذار بسیار مهم می باشد. در ایران نیز سیمان به عنوان یک کالای استراتژیک شناخته می شود و شرکت های زیادی برای تولید و فروش این محصول هم در داخل و هم در صادرات با هم رقابت می نمایند. شرکت های تولیدی سیمانی در گزارش حاضر به دو دسته (بورسی و غیر بورسی) تقسیم می شوند که در این گزارش صرفا به بررسی عملکرد شرکت های بورسی پرداخته خواهد شد. در شش ماهه نخست سال تقریبا شرکت های فعال در بازار با درک شرایط اقتصادی به جهت دهی و سیاست گذاری های اجرایی بهتری رسیده اند. مطالعه گزارشات منتشر شده در عملیات تولید و فروش این شرکت ها می تواند با ضریب اطمینان بیشتری به شفافیت فضای سرمایه گذاری در صنعت مذکور کمک نماید. تقریبا تا هفته اول مهرماه تمام شرکت های بورسی سیمانی (۲۷ شرکت) گزارشات تولید و فروش شش ماهه خود را منتشر نموده‌اند که در این گزارش به بررسی کلی صنعت و شرکت های مهم خواهیم پرداخت.
محصولات:
در این گزارش محصولات شرکت ها را به دو دسته سیمان و کلینکر تقسیم بندی کرده و هر دو محصول را به صورت داخلی و صادراتی مورد بررسی قرار داده ایم.
سیمان ماده‌ای چسبنده است که قابلیت چسبانیدن ذرات به یکدیگر و بوجود آوردن جسم یکپارچه از ذرات متشکله را دارا است و از ترکیب مصالح آهکی، رس، سیلیس و اکسیدهای معدنی در دمای ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد ساخته می‌شود. به محصول ایجاد شده، پس از حرارت دادن مواد معدنی نام برده شده، کلینکر گویند. کلینکر یکی از مواد اولیه تولید سیمان به شمار میرود و یک محصول فرایندی است که برحسب نوع سیمان، ترکیب مواد اولیه تعیین می‌شود.
بازار:
عملکرد صنعت سیمان در سال ۱۳۹۶، شامل تولید ۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کلینکر و ۵۴ میلیون و ۲۰۰هزار تن سیمان است و در زمینه صادرات حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن سیمان و حدود ۶ میلیون تن کلینکر محقق شده است که در مجموع بیش از ۱۲ میلیون تن صادرات سیمان و کلینکر برای صنعت خاکستری به ثبت رسیده است. در زمینه تقاضای داخلی نیز در سال ۱۳۹۶ مصرف سیمان به ۴۹ میلیون تن رسیده که این آمار نسبت به سال ۱۳۹۵ تغییر چندانی نداشته و فقط با افزایش یک‌درصدی همراه بوده است.
در سال جاری نیز با توجه به شرایط فصلی صنعت که تقاضا و قیمت را تحت تاثیر قرار می دهد نیز انتظار افزایش چشم گیر تولید و فروش را نخواهیم داشت. در سال ۱۳۹۶ حدود ۴۰ میلیون از ۵۴ میلیون تن سیمان تولیدی بواسطه شرکت های بورسی صورت گرفته است. در حال حاضر پس از گذشته حدود شش ماه، میزان تولید شرکت های بورسی حدود ۱۹ میلیون ۶۰۰ هزار تن سیمان و ۸ میلیون تن کلینکر بوده است. در بخش فروش، این شرکت ها توانسته اند حدود ۱۹ میلیون ۵۰۰ هزار تن سیمان و ۱ میلیون ۵۰۰ هزار کلینکر را به فروش برسانند. آنچه قابل اهمیت است افزایش مبالغ فروش نسبت به دوره مشابه سال گذشته (به علت افزایش در نرخ های فروش) می باشد که به طور متوسط حدود ۲۰ درصد فروش مبالغ این شرکت ها را نسبت به ابتدای سال افزایش داده و به رقم ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
سهم بازار داخلی از تقاضای محصولات سیمانی در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۷ حدود ۲ هزار میلیارد تومان و سهم صادرات حدود ۳۸۸ میلیارد تومان بوده است که در هر دو بخش نسبت به دوره مشابه نرخ های فروش افزایش داشته است. بیشترین افزایش نرخ های مربوط به کلینکر های صادراتی می باشند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
بررسی گزارش های شش ماهه صنعت
گزارش پیش رو را می توان به صراحت به عنوان گزارش صنعت معرفی کرد چرا که از تجمیع گزارشات ماهانه ۲۷ شرکت بورسی به دست آمده است.
طی این گزارش بیشترین میزان تولید همانند دوره ها و حتی سال های قبل مربوط به قطب صنعت سیمان کشور یعنی اصفهان می باشد که با ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن، توسط شرکت سیمان سپاهان محقق شده است. این شرکت در شهریور ماه نیز در صدر تولید کنندگان سیمان کشور قرار گرفته و حدود ۳۷۶ هزار تن سیمان در تیپ های مختلف را تولید کرده است.
بیشترین فروش در شش ماه گذشته از بین شرکت های مورد بررسی نیز مربوط به شرکت سیمان سپاهان با فروش ۲۰۰ میلیارد تومانی می باشد. اما در ماه گذشته شرکت سیمان خوزستان با اختلاف اندکی با سیمان سپاهان، بیشترین فروش ماهانه را با مبلغ ۲۷ میلیارد تومان به خود اختصاص داده است. در بین شرکت های مورد مطالعه شرکت های (سیمان ارومیه، سیمان خوزستان، سیمان شاهرود، سیمان ایلام، سیمان غرب، سیمان فارس نو و سیمان بجنورد) بیشترین میزان فروش نسبت به کل شهریور را به خود اختصاص داده اند که عملکرد شهریور ماه آنها را قابل ملاحظه می نماید. مخصوصا شرکت های (سیمان ایلام، سیمان غرب، سیمان فارس نو و سیمان بجنورد) که نسبت به پنج ماه ابتدای سال عملکرد انفجاری داشته اند و تقریبا به طور متوسط دوبرابر مرداد ماه فروش داشته اند که عمده فروش این شرکت ها مربوط به سیمان پاکتی صادراتی می باشند و تغییرات ارزی و نرخ های فروش به شدت تاثیر گذار بوده اند.
در بخش صادرات در شش ماهه نخست حدود ۳۸۸ میلیارد تومان محصولات سیمانی به فروش رسیده است که سیمان هرمزگان با ۷۱ میلیارد تومان بزرگترین صادرکننده سیمان از بین شرکت های مورد مطالعه بوده که ۱۸ درصد از سهم صادرات را به خود اختصاص داده است. بعد از سیمان هرمزگان، دو شرکت سیمان خوزستان و سیمان دشتستان به ترتیب با ۶۶ میلیارد تومان و ۴۷ میلیارد تومان در رده های بعدی برترین صادر کنندگان سیمان قرار می گیرند. در بین شرکت های مورد مطالعه بیشترین سبد محصولات صادراتی مربوط به سیمان سفید نی ریز می باشد که ۵۸ درصد از سبد فروش محصولات شرکت را شامل می شود و معادل ۱۱ میلیارد تومان می باشد، هرچند سهم بازار این شرکت از صادرات سیمان حدود ۳ درصد است.
در بین شرکت های سیمانی سه شرکت (سیمان سپاهان، سیمان هرمزگان و سیمان شرق) بیشترین مبالغ فروش کشور را در شش ماه ابتدایی سال به خود اختصاص داده اند که روی هم رفته ۲۶ درصد از بازار را شامل می شود.
در بخش فروش شش ماهه، شرکت های زیر در دو محصول سیمان و کلینکر به ترتیب پیشتاز بوده اند.
سهیل محمودی