معدن۲۴: پس از غفلت و ضعف چندین و چند ساله در حوزه اکتشاف معادن ایران، بالاخره استیل پرایس با حمایت رسانه ای وبسایت تحلیلی خبری معدن۲۴ متولی برگزاری کنفرانس تخصصی اکتشاف با موضوع ” اکتشاف ذخائر معدنی; فرصت ها و چالش ها” شد که روز گذشته ۹ اسفندماه ۱۴۰۱ در هتل المپیک تهران با گردهمایی بیش از ۳۰۰ نفری بزرگان معدن و صنایع معدنی، شرکت های اکتشافی، مشاور و فنی مهندسی، بخش خصوصی و دولتی برگزار گردید.
وجیه اله جعفری رئیس سازمان ایمیدرو، علیرضا شهیدی رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، اردشیر سعدمحمدی مدیرعامل شرکت توسعه معادن و فلزات، احد علیخانی عضو هیئت مدیره شرکت ملی مس و گهر زمین، مجتبی حمیدیان مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، امید اصغری رئیس موسسه یونیدرو، رضا بستامی رئیس سازمان نظام مهندسی معدن، ابراهیم علی ملابیگی مدیرکل دفتر اکتشاف وزارت صمت، احمد فتاحی مدیر اکتشاف ایمیدرو، قباد شاه کرمی مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مرتضی علی اکبری مدیرعامل شرکت تجلی توسعه معادن وفلزات، افشین بهبهانی مدیر عامل شرکت مس درخشان تخت گنبد سیرجان، بهرام شکوری رئیس انجمن مس ایران، مهرداد اکبریان رئیس انجمن سنگ آهن ایران، شهریار متوکل مدیر اکتشاف شرکت ملی مس ایران، ابراهیم جمیلی رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران و محمدرضا پیرحسینلو مدیرعامل شرکت آلومینای ایران از جمله مدیران بخش دولتی و خصوصی حاضر در این کنفرانس تخصصی بودند.
این رویداد تخصصی با ۴ سخنران اصلی آغاز به کار کرد که در این گزارش به اصلی ترین صحبت های مطرح شده در آن می پردازیم.
وجیه الله جعفری رئیس سازمان ایمیدرو:
اهمیت اکتشاف بر کسی پوشیده نیست و زمینه شروع فعالیتهای معدنی است، این امر می‌تواند چرخه اقتصادی را در کشور به حرکت درآورد.
در بخش تولید اطلاعات پایه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی اطلاعات را تهیه و بخش خصوصی نیز در این زمینه کمک می‌کند، در این مسیر ایمیدرو نیز یک نقش تکمیل‌کننده دارد. ایمیدرو سعی داشته با انجام عملیات اولیه که منجر به کاهش ریسک می‌شود بستر سرمایه‌گذاری را فراهم کند.
در اکتشافات، تجهیزات مهم است، حدود دویست دستگاه حفاری در کشور است که تعدادی دستگاه ثبت سفارش شده و تعداد دیگری دستگاه نیز به کشور وارد شده است. در اکتشافات علاوه بر تجهیزات، بخش آزمایشگاهی و آموزش نیروی انسانی نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، در این راستا طی سه دوره آموزش حفاران انجام شد. مشاوران قوی در بخش اکتشاف نیز اهمیت بالایی دارد چراکه برای انجام اکتشافات سیستماتیک نیازمند اطلاعات دقیق است.
در اکتشافات به مشارکت شرکت‌های بزرگ نیاز است که در این خصوص تفاهم‌نامه‌ای بین معاونت معدنی، سازمان‌زمین‌شناسی و ایمیدرو در این حوزه منعقد شده است. طرحی با مشارکت دو دانشگاه و ایمیدرو صورت گرفته که نتیجه خروجی آن چهارده عنصر استراتژیک است.
طی چند سال اخیر نقش اکتشافی ایمیدرو گسترش یافته است و در کلیه حوزه‌های اکتشافی ورود کرده است.
اردشیر سعدمحمدی، مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات:
ایران مالک ۷ درصد منابع طبیعی و ۱ درصد از جمعیت جهان است اما متاسفانه در بخش معدنی کشور ضعیف عمل می‌کنیم.
مشکلات اکتشاف از دیدگاه معدنکاران شامل زیرساخت، فرآوری، اکتشافات تکمیلی، نیروی انسانی، بازار، موانع اداری، تجهیزات معدنی و کمبود نقدینگی عنوان شده است.
آموزش در بخش اکتشاف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سرفصل‌های آموزشی در دانشگاه‌های ما قطعا باید تغییر کند. تجهیزات نوین اکتشاف هوشمند باید به نیروی انسانی آموزش داده شود و سیستم های رباتیک را کامل بشناسیم.
برای اینکه در بخش معدن حرفی برای گفتن داشته باشیم، ساختار اکتشافی کشور باید تغییر کند. در حال حاضر نگاه اکتشافی ما هنوز نگاه روسی ۱۰۰ سال پیش است در حالی که شیوه‌های نوین هزینه‌های اکتشافی را کاهش می‌دهد و می‌توانیم به ذخایر دقیقی برسیم. امروز هر کانساری از یک مدل ریاضی تبعیت می کند ولی ما هنوز در مدل های دهه های گذشته مانده ایم!
مجتبی حمیدیان، مدیرعامل شرکت سنگ‌آهن مرکزی ایران:
ذخایر قابل استخراج سنگ‌آهن کشور ۲.۸ میلیارد تن و میزان استخراج و مصرف در معادن بزرگ ۵۰۰ میلیون تن است.
با فقر جدی در نیروی انسانی متخصص در بخش معدن کشور مواجه هستیم. اگر الگوی پزشکی در بخش معدن اجرایی شود در این صورت ما نیروی متخصص در بخش معدن خواهیم داشت. باید دانشجویان معدنی همچون دانشجویان پزشکی در جریان کار عملی در حین آموزش آکادمیک قرار گیرند.
سنگ آهن مرکزی ایران نیم قرن تجربه حفاری و اکتشاف دارد، آغاز اکتشاف این شرکت از اواخر دهه ۴۰ بوده است.
اقدامات انجام شده توسط شرکت سنگ آهن مرکزی ایران در این حوزه، تدوین برنامه جامع معدنکاری، تاسیس شرکت تخصصی معدنکاری، برنامه ریزی برای خریداری ماشین آلات به روز و تجهیزات جدید اکتشاف معدنی، برنامه ریزی برای ۳۰۰ هزار متر حفاری اکتشافی طی یک‌دهه، توسعه اکتشاف عناصر راهبردی در معادن چغارت و سه چاهون و سایر معادن مستعد منطقه، برنامه ریزی اکتشاف و بهره‌برداری ذخایر عمیق است.
احد علیخانی، عضو هیئت مدیره شرکت ملی مس ایران:
قابلیتهای معدنی کشور بسیار است، ما دارای حدود ۷۰ نوع ماده معدنی با ۵۷ میلیارد تن ذخیره قطعی هستیم. ایران دارای ۷ درصد دخایر معدنی جهان است در حالیکه حدود ۱ درصد خشکی های جهان و ۱ درصد از جمعیت جهان را داراست.
ذخایر معدنی ایران ارزشی معادل ۷۷۰ میلیارد دلار دارد. ایران در بین ۱۵ کشور دارای ذخایر غنی مواد معدنی است.
سهم درآمد معدنی از GDP کشور کمتر از یک درصد است.براساس سند چشم‌انداز بیست ساله باید سهم معدن حداقل به ۵ درصد GDP برسد.
دارایی های معدنی کانادا در خارج از کشور در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۱۸۸.۰ میلیارد دلار بوده است. برای بهبود وضعیت اکتشافی کشور نهادهای حاکمیتی و سیاستگذاری برای تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های خود در زمینه‌های راهبردی(از قبیل ضوابط و مقررات ثبت محدوده‌های معدنی، بررسی تبعات حاصل از بخشنامه‌های دولتی و …) باید از مراکز علمی که تجربه و دانش لازم را دارند استفاده نمایند و حتی المقدور از تصمیم‌گیری‌های سریع و کوتاه مدت و بدون مطالعه اجتناب شود.
برنامه اکتشافی کشور در چهارچوب فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در سه فاز کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت تدوین شود. این برنامه همانطور که در دیگر کشورها هم انجام می‌شود با کمک مراکز علمی و با مشاورین با تجربه تدوین شود (معمولا نیروهای ستادی شاغل در نهادهای حاکمیتی و سیاستگذاری نقش هماهنگی را بر عهده دارند و نمی‌توان از آنها انتظار تدوین این برنامه‌ها را داشت).
برنامه باید واقع‌بینانه و منطبق بر شرایط طبیعی، جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و به ایران باشد و رونوشتی از مدل‌های دیگر کشورها که شرایط متفاوتی دارید نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد. نقش نهادهای حاکمیتی از قبیل سازمان زمین‌شناسی، ایمیدرو و شرکت دولتی، شرکت‌های خصوصی و دیگر سازمانها و نهادهای مربوطه مشخص شده باشد.
سیاستهای تشویقی کانادا برای توسعه فعالیتهای اکتشافی شامل mineral exploration tax credit. Regulation, public geoscience, land access and land use است.
در کشورهای معدنی موفق از قبیل استرالیا و کاناد، سازمانها و پهادهای علمی- معدنی وجود دارند که تمرکز فعالیت انها بر شناسایی روشهای نواورانه در جهان و‌توسعه کاربرد این روشهاست.
باید برای به روزرسانی فناوریهای سخت افزاری لازم برای اجرای پروژه‌های اکتشافی برنامه ریزی شود. در روشهای اجرایی فعالیتهای اکتشافی از طریق جایگزین نمودن پلنهای اجرایی جدید بازنگری شود.