معدن۲۴: معدن یکی از ارکان حیاتی اقتصاد کشور محسوب میشود، چرا که صادرات کالاهای معدنی نقش مهمی در تأمین ارز دارد و بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر در این بخش فعالیت میکنند. با وجود اهمیت این صنعت، فقدان بهکارگیری فناوریهای نوین و کاهش سرمایهگذاری در ماشینآلات، آن را به بخشی حادثهآفرین تبدیل کرده است.
در دهه ۹۰ شمسی، بیش از ۱۶۰۰ سانحه در سال بهطور متوسط در بخش معدن رخ داده که منجر به فوت بیش از ۴۰۰ کارگر شده است. معادن زغالسنگ با وجود سهم ۲ درصدی از معادن فعال کشور، بیش از ۴۰ درصد حوادث را به خود اختصاص میدهند. این معادن برای تولید هر یک میلیون تن زغالسنگ، ۳.۵ نفر را قربانی میکنند. ثابت شده که استقرار واحد HSE تنها تا ۵۲ درصد در این بخش موثر بوده و نیازمند تکنولوژیهای پیشرفتهتر است.
آمارها نشان میدهد که فرآیند معدنکاری در جهان ایمنتر شده است. به عنوان مثال، استفاده از تکنولوژیهای جدید در آمریکا و استرالیا منجر به کاهش چشمگیر تلفات شده و در چین، با بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته، حوادث و مرگ و میرها بهشدت کاهش یافته است.
انفجار گاز متان، ریزش زمین و حوادث ناشی از ماشینآلات سنگین از عوامل اصلی حوادث مرگبار در این معادن هستند. نبود آموزش کافی و نظارت موثر نیز بروز این حوادث را افزایش میدهد.
استفاده از هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و کلاندادهها میتواند ایمنی معادن را بهبود بخشد. الگوریتمهای یادگیری ماشین میتوانند پیشبینی و هشدارهای دقیقی درباره انفجارهای احتمالی ارائه دهند. همچنین، تکنولوژیهای نظارت آنی و شبیهسازی به کاهش حوادث کمک میکنند.
کشورهای فعال در حوزه معدن با استفاده از فناوریهای نوین موفق به کاهش سوانح شدهاند. اگرچه سرمایهگذاری در این فناوریها اولیه ضروری است، اما با حفظ نیروی انسانی و کاهش حوادث، در بلندمدت بهصرفه خواهد بود. پیشنهاد میشود این فناوریها به عنوان یک طرح آزمایشی در معادن زغالسنگ ایران به کار گرفته شوند، تا از وقوع نیمی از حوادث منجر به فوت جلوگیری شود.