بررسی شاخص ماندگاری صادرات محصولات زنجیره تولید آهن و فولاد در طول دوره ۹۴-۱۳۸۳ حاکی از پایین بودن ماندگاری این محصولات در بازارهای صادراتی است به طوری که ماندگاری صادرات محصولات سنگ آهن به طور متوسط برابر ۲/۳ سال، محصولات چدن، آهن و فولاد معادل ۸/۱ سال و مصنوعات آهن و فولاد معادل ۱/۲ سال بوده است.
در کنار پایین بودن نرخ ماندگاری صادرات این محصولات در بازارهای خارجی، توسعه اتحادهای استراتژیک فولاد و سنگ آهن در سطح جهان نیز به عنوان تهدیدی جدی برای کاهش ماندگاری صادراتی فولاد و محصولات فولادی ایران قابل توجه است.
چرا که بررسی تحولات ساختار بازار فولاد در سطح جهان از منظر اتحادهای استراتژیک جدید فولادی نشانگر نقش بسیار ضعیف ایران در معاهدات بین‌المللی است. در واقع می‌توان گفت ایران به جز عضویت در معاهده بین‌المللی OPEC در سایر معاهدات بین‌المللی نقش موثری ندارد.
این در حالی است که رقبا به واسطه حضور در معاهدات بین‌المللی و دسترسی به بازار کشورهای عضو از توان رقابتی بالاتری برخوردار هستند. برای نمونه می‌توان به شکل‌گیری اتحادیه آهن و فولاد عرب و یا عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا به عنوان تهدیدی برای کاهش دسترسی به بازارهای منطقه اشاره کرد:
اتحادیه آهن و فولاد عرب AISU بزرگترین اتحادیه رقیب فولادسازی ایران در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود.
این اتحادیه بواسطه حمایت مالی و اطلاعاتی از اعضای خود در جهت تامین مواد اولیه، استاندارد، تکنولوژی و تجهیزات مورد نیاز صنایع آهن و فولاد به دنبال توسعه بازار آهن و فولاد عرب در بازارهای بین‌المللی علی‌الخصوص بازار کشورهای عربی است که این امر به کاهش نفوذ صنعت فولاد ایران در بازارهای کشورهای عربی منجر خواهد شد.
صنعت فولاد ترکیه در سایه حذف تعرفه‌های گمرکی میان کشورهای عضو اتحادیه گمرکی اروپا توانسته است به عنوان بزرگترین صادر کننده لوله‌های درزجوش به اروپا از توان رقابتی بالایی برخوردار شود و لذا به عنوان رقیب صادراتی ایران در سطح منطقه محسوب می‌شود.
علاوه بر معاهدات بین‌المللی، از دیگر اتحادهای استراتژیک صورت گرفته در سطح بین‌الملل ایجاد پیوندهای بلندمدت میان کشورهای تولیدکننده سنگ آهن و فولاد است. شکل‌گیری چنین پیوندهایی از جهت کاهش قیمت تمام شده محصولات تولیدی موجب افزایش قدرت چانه‌زنی رقبا و در نتیجه کاهش سهم بازارهای صادراتی محصولات فولادی ایران خواهد شد که برای نمونه می‌توان به مبادله سنگ آهن و فولاد بین استرالیا و چین اشاره کرد.
بر اساس معاهده تجارت آزاد بین این دو کشور تا سقف ۹۵ درصد از صادرات استرالیا به چین (از جمله سنگ آهن و زغال سنگ) شامل تعرفه گمرکی نبوده که این امر موجب رقابتی شدن قیمت محصولات فولادی چین شده و لذا، قدرت چانه زنی رقبای سنگ آهن استرالیا و فولاد چین را به شدت کاهش می‌دهد.
نکات کلیدی:
به‌منظور حداقل‌سازی زیان ناشی از مخاطرات ناشی از تحولات صورت گرفته در ساختار بازار فولاد در سطح جهان از منظر اتحادهای استراتژیک جدید فولادی، پیشنهاد می‌شود اتحادیه سنگ آهن و فولاد بین ایران (بدلیل مزیت نسبی در زمینه تولید آهن اسفنجی و محصولات فولادی)، افغانستان (بدلیل دارا بودن ذخایر بزرگ سنگ آهن)، ترکیه (بدلیل داشتن فناوری‌های تولید فولاد و توسعه بازار) و قطر (بدلیل توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل دریایی) تشکیل شود.
در این اتحادیه افغانستان به‌عنوان تولیدکننده سنگ آهن، ایران به‌عنوان هاب تولید آهن اسفنجی، فولاد خام و محصولات فولادی طولی و تخت، ترکیه به‌عنوان تولیدکننده لوله‌های فولادی خاص و تامین‌کننده نیازمندی‌های فناورانه و قطر نیز به‌عنوان هاب صادراتی فولاد و بهره‌بردار محصولات تولید شده ایفای نقش کند.
ایجاد چنین اتحادی استراتژیک علاوه بر توسعه بازارهای صادراتی امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش هزینه‌های تولید از طریق گسترش فناوری و تسهیل تجاری را فراهم می کند.