خداداد غریب پور:متوقف نشدیم
رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت: میزان سرمایه گذاری صورت گرفته ایمیدرو در بخش اکتشاف از سال ۹۲ و آغاز دولت “تدبیر و امید” تاکنون به بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است. در عین حال، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در صنایع فلزات غیر آهنی کشور بالغ بر صدها هزار میلیارد تومان است.
گفت و گو با مدیرعامل توامند و خستگی ناپذیر ایمیدرو همیشه دلنشین و شنیدنی است. مردی که می‌گوید در سال های ۹۷ و ۹۸ شاهد اوج‌گیری راه‌اندازی طرح‌های معدنی و صنایع معدنی در سراسر کشور بودیم و معتقد است بخش معدن و صنایع معدنی ایران در سال های گذشته با وجود اعمال شدیدترین تحریم‌ها متوقف نشد و در کنار رشد تولید، با پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای، آمریکا را ناکام گذاشت.
در گپ و گفتی کوتاه با این مدیر توانمند به بررسی کلیاتی در خصوص اکتشافات فلزات غیر آهنی و اهمیت آنها پرداختیم.
با توجه به اینکه میزان ســرمایه گذاری صورت گرفته ایمیدرو در بخش اکتشــاف از سال ۹۲ تاکنون به بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است، فعالیت های این بخش را چگونه ارزیابی می کنید؟
از سال ۹۲ تاکنون حدود ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع فعالیت اکتشافی توسط ایمیدرو و شرکت های زیرمجموعه انجام شده که بیش از ۴۰۰هزار کیلومتر مربع از این وسعت، طی دو سال گذشته انجام شده است.
همچنین ۵۰ هزار کیلومتر از ۷۰۰ هزار کیلومتر عملیات اکتشاف، توسط کنسرسیومی از شرکت های خصوصی انجام شده است.
از محدوده های جدید ۲۸۰ مورد در اختیار ایمیدرو است و بقیه محدوده ها (پس از یکسال) برای واگذاری به بخش خصوصی در اختیار سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ها قرار گرفته است.
از ۲۸۰ محدوده در اختیار ایمیدرو تاکنون ۸۰ پروانه اکتشاف صادر شده است. از این ۸۰ پروانه، ۱۲ مورد به گواهی کشف تبدیل شده و به بخش خصوصی واگذار شده است.
تاکنون ۴۶۰ هزار کیلومتر مربع از پهنه ها آزاد شده و ۶۶ هزار کیلومتر مربع (از این پهنه ها ) به بخش خصوصی واگذار شده است.
در خصوص ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور و ارزش آنها در زمینه فلزات غیر آهنی توضیح بفرمایید؟
پاسخ: در ایران، بالغ بر ۷۰ نوع ماده معدنی وجود دارد که فلزات غیر آهنی، ذخایر ارزشمند و قابل توجهی از کل ذخایر معدنی کشور را تشکیل می‌دهند. این موهبت الهی باعث شده به مرور زمان با اکتشاف ذخایر معدنی و بهره‌برداری از آنها، زنجیره بسیاری از صنایع فلزات غیر آهنی در کشور شکل گرفته و سرمایه‌گذاری‌های گسترده ای در این خصوص انجام شود. به طور مثال در صنعت مس، نزدیک به ۲/۱ میلیون تن ظرفیت تولید مس معدنی و بیش از ۵۳۰ هزار تن ظرفیت تولید مس تصفیه شده در بخش بالادستی و بیش از ۲/۱ میلیون تن ظرفیت نیمه‌ساخته‌های مسی و برنجی در بخش پایین‌دستی ایجاد شده است. در صنعت آلومینیوم نیز به‌ترتیب ۲۶۰ هزار و ۷۸۵ هزار تن ظرفیت برای تولید آلومینا و آلومینیوم شکل گرفته است. در صنعت سرب و روی، ظرفیت تولید کنسانتره و شمش برای روی به‌ترتیب ۸/۳ میلیون تن و ۴۷۵ هزار تن است و برای سرب به‌ترتیب ۹۷۰ هزار و ۵۵۰ هزار تن است. نهایتا در صنعت طلا، بر اساس آمار رسمی، ظرفیت تولید ۸ تن شمش وجود دارد که البته با در نظر گرفتن ظرفیت تولید شمش برخی معادن که صرفا دارای پروانه بهره‌برداری معدنی هستند، ظرفیت این بخش را بیشتر نیز می توان در نظر گرفت.
مهم‌ترین فرصت توسعه در صنعت فلزات غیر آهنی، در وهله نخست، اکتشافات است. با وجود اکتشافات صورت گرفته تاکنون، همچنان ذخایر ارزشمند دیگری در پهنه‌های اکتشافی ایران وجود دارد که نیاز است با توسعه اکتشافات مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. اکتشافات اخیر و افزایش ذخایر معدنی کشور در سالیان اخیر، خود گواهی بر این مدعی است. علاوه بر این، تکمیل زنجیره تامین محصولات (توسعه بازار داخلی) و افزایش صادرات به بازارهای بین‌المللی، دیگر فرصت‌هایی است که باید برای بهره‌برداری از آن اهتمام بیشتری ورزید. بهبود زیرساخت‌های قانونی و مقرراتی در کنار ایجاد توافق‌نامه‌های کارآمد تجاری با بازارهای مصرف، امکان شکوفایی در حوزه تکمیل زنجیره تامین و توسعه صادرات را تسهیل می‌کنند.
به طور کلی ارزش سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بر صنایع فلزات غیر آهنی کشور بالغ بر صدها هزار میلیارد تومان است و تلاش می‌کنیم با تقویت بخش اکتشافات و معدن و همین‌طور تکمیل زنجیره ارزش افزوده این صنایع، میزان بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده را افزایش داده و به سطح مطلوبی برسانیم.
برخی معتقدند تقسیم‌بندی فلزات به دو دسته آهنی و غیر آهنی سبب شده تا کشور از توجه به فلزات استراتژیک و عناصر نادر خاکی مغفول بماند، در حالی که سهم بالایی برای آنها در آینده جهان متصور است. در این زمینه نظر خود را اعلام بفرمایید؟
عناصر نادر خاکی ۱۷ عنصر شامل ۱۵ عنصر گروه لانتانیدها و ۲ عنصر اسکاندیم و ایتریم است. طبیعی است که در دسته بندی مذکور، فلزات نادر خاکی در گروه فلزات غیر آهنی جای می گیرد. اما دلیل اقبال کمتر به این عناصر، ارتباطی به این دسته بندی ندارد. ۲ عامل مهم در این حوزه مشتمل بر «وجود ذخایر غنی از این عناصر» و «کاربرد آنها با توجه به سطح تکنولوژیکی کشور» تاثیر گذار است.
در کشور ما مطالعات در زمینه عناصر نادر خاکی با تاخیر انجام شده و در ۲ حوزه مذکور، در ابتدای بهره برداری و کاربرد صنعتی قرار داریم.