چرا سنگ بلوک ماده معدنی خام نیست؟

در رابطه با تفاوت سنگ کوپ استخراجی معدن با سایر کانی های فلزی و غیر فلزی از دیدگاه اینکه ماده خام است یا خیر مواردی رو ذکر میکنم:
در ماده معدنی ما دو بخش اصلی را در نظر میگیریم اولا ماده معدنی را در روشهای استخراجی با عیار موجود استخراج میکنیم که در این مرحله ان را ماده خام مینامیم و سپس با عملیات کانه ارایی با روشهای فیزیکی و یا شیمیایی و فلوتیشن جدا سازی ماده اصلی را از سلیر ناخالصی ها که در استخراج معدن به همراه کانی اصلی قرار دارند جدا نموده و سپس عملیات پر عیار سازی ان را انجام میدهیم و به مرحله ای که به ماده اصلی کانی مربوطه با عیارهای بسیار بالا میرسیم و ان را کنسانتره پر عیار ان ماده معدنی فلزی و یا غیر فلزی  میرسیم که صد البته ارزش کنسانتره با ماده خام اولیه بسیار بالاتر میباشد و ارزش افزوده حاصل از ان به مراتب بیشتر بوده و‌دیگر ان را ماده معدنی خام نمینامند.

تفاوت و‌تمایزات سنگهای ساختمانی با این سیستم مواردی است که به شرح ذیل به خلاصه ریوس ان میپردازم:
-اولا در استخراج سنگ های ساختمانی بر مبنای استاندارد های بین المللی تقریبا ۵۰ درصد سنگ استخراج شده از معدن به صورت بلوک جهت مصرف به کارخانجات فراوری حاصل میگردد پس در همان مرحله استخراج بلوک حاصله به ارزشی معادل با دوبرابر انچه از ذخیره معدن خارج میگردد ارزش افزوده میابد ، متاسفانه در ایران این نسبت به مراتب بیشتر بوده و به یک به سه ( ۳۰ درصد یا ارزش افزوده سه برابر) یا یک به پنج( ۲۰ درصد با ارزش افزوده ۵ برابر ) میرسد .

– در فرایند فراوری تهیه بلوک از معدن سنگ جدا سازی ناپیوستگی ها و درز و ترکها و‌لک ها با تخصص بسیار بالایی در عملیات برش با در نظر گرفتن ابعاد حد اکثر قابل فراوری در دستگاه های فراوری کارخانجات انجام میگیرد که خود مرحله ای از فراوری محسوب میشود. ارزش سنگی که به ابعاد ۳ تا ۳/۱متر طول و ارتفاع ۲ تا ۲/۱متر و عرض ۲ متر تپلید میشود به مراتب بیشتر از بلوک سنگهایی است که ابعادی کمتر از ان دارند پس در عملیات فراوری سنگ در معدن ارزش افزوده بلوک های حاصله کاملا با هم متفاوت میباشند .
– در فرایند برش و فراوری کوپ علاوه بر جداسازی ناپیوستگی های درز و‌ترک های باز و بسته که وجود انها در سنگ از ارزش ان میکاهد مسیله چگونگی قرار گرفتن رگه ها در بلوک مربوطه نیز بسیار حائز اهمیت میباشد از انجایی که سنگهای ساختمانی با پایه اهکی اکثرا به صورت رسوبی و دگرگون لایه لایه میباشند در اصطلاح معادن ساختمانی سنگ های کوپ راه و بی راه دارند به عبارتی در فرایند برش و تهیه بلوک جهت راه و امتداد رگه ها و موقعیت انها در بلوک از ارزش بلوک کاسته یابه ان میافزاید مثلا در سنگ رگه دار در صورتی که رگه ها در امتداد طول سنگ یا به صورت اوریب در ان قرار داشته باشند ارزشی بسیار بالاتر دارند تا وقتی که این رگه ها در امتداد عرض اسلب قرار گیرند که به اصطلاح سنگهای ساختمانی به ان میگویند سنگ کوپ راه به رو‌بریده شده است سنگ بلوکی که رگه ها در عرض اسلب قرار کیرد شاید هرگز مشتری پیدا نکند و مدتهای زیادی در معدن بماند و در نهایت با ارزشی بسیار نازل شاید هم کمتر از قیمت تمام شده سنگ بلوک مربوطه بفروش برسد.
لذا در مرحله تهیه و‌فراوری بلوک از سینه کارمعدن نیازمند تخصص و تجربه بسیار زیادی است که بر خلاف استخراج سایر کانیهای معدنی فلزی و غیر فلزی نیازی به ان نیست و فقط این ماشین الات هستند که بدون نباز به چنین دقت و تخصصی عملیات استخراج را انجام میدهند. این به منزله مشابه همان عملیات پر عیار سازی و کانه ارایی است که در سایرمعادن بکار میرود.
پس به عبارتی سنگ بلوک معادن سنگهای ساختمانی ماده خام نیست بلکه محصولی است که عملیات اصلی فراوری در تهیه ان در سر معدن بر روی ان انجام میگیرد که شاید در مواردی بیش از ۸۰ درصد( مواردی که نسبت کوپ دهی بک به پنج با بیشتر است ) ذخیره به‌پرت تبدیل میشود تا این بلوک بدست اید.

– از انجایی که هزینه های عملیات استخراج و فراوری کوپ در معدن برش و فراوری نهایی در کارخانجات بر روی سنگ با تغییرات محدودی تقریبا در محصولات نهایی ثابت میباشد مثلا هزینه میانگین ان در استخراج معدن ۲۰تا ۲۵ دلار بر تن و به عبارتی با در نظر گرفتن استحصال حد اقل ده متر مربع به ازای هرتن حد اکثر ۲/۵ دلار بر متر مربع براورد میشود ، و حدودا در عملیات فراوری کارخانجات در تولید اسلب فراوری شده نهایی۱۰ تا ۱۲ دلار بر متر مربع میباشد، در نظر گرفتن هزینه کل استخرراج و‌فراوری اسلب فراوری شده نهایی بطور میانگین ۱۵ دلار بر متر مربع منطقی به نظر میرسد .
در اینجا تفاوت ارزشی اسلب سنگی که ۱۸ تا ۲۰ دلار بر متر مربع بفروش میرسد با اسلبی که بالای صد دلار و در موارد مرمر ٫ مواردی از سنگهای خاص تا ۱۵۰۰ داار بر متر مربع میرسد در کجاست ؟ به عبارت دیگر سنگ در ارزش خود سنگ بلوک بدست امده نهفته است .

نکته بسیار مهمی است در فرایند کانه ارایی و‌افزایش خلوص بالا مواد معدنی فلزی و غیر فلزی در واحد های کانه ارایی به این ارزش میرسنددر حالی که در معادن سنگهای ساختمانی سنگ بلوک مربوطه به حد اکثر ارزش افزوده نهفته در خود قبل از ورود به کارخانه رسیده است . بلوک سنگ مرمری که به ارزش مثلا ۲۵۰۰ تا۳۰۰۰ دلاربر تن رسیده است شاید به سهم اصلی بیش از ۹۰ درصد ارزش افزوده اسلب فراوری شده نهایی خود رسیده است و در صورتی که مثلا حد اکثر قیمت فروش این اسلب۴۰۰ داار بر متر مربع باشد عملا با فروش بلوک ان ما به ۳۵۰ دلاربر متر مربع رسیده ایم نکته مهم انست که بلوک مربوطه به ارزش واقعی خود به بازار تقاضای خود فروخته شود در غیر اینصورت میتوان بیان نمود که سرمایه ذخایر کشور بدون ارزش صادر شده است امروزه روز با وجود سیستم های اطلاع رسانی عمومی و‌دسترسی به اطلاعات بازارهای مصرفی نهایی دستیابی به ارزش واقعی بلوکهای صادراتی بسیار سهل تر از ۲۰-۳۰ سال گذشته است عملا هم با قیمتهای کوپهای که به فروش میرسند عملا میبینیم که ارزش بلوکهای ارایه شده به فروش در بازارهای مصرف نه تنها بسیار نزدیک به سهم حد اکثری خود هستند بلکه در موارد زیادی به ارزشی بالاتر هم بفروش میرسند .
یکی از دلایل اصلی انکه کشورهای لیدر و‌اصلی در بازارهای جهانی مانند ایتالیا اسپانیا پرتغال برزیل یونان و ترکیه سهم قابل توجهی از سنگهای بلوک خصوصا با کیفیت بالای خود را بصورت بلوک میفروشند نیز همین است .
به عنوان مثال کشور ترکیه ۴/۵ میلیون تن ینگ بلوک را به قیمت میانگین نزدیک به ۲۰۰ دلار بر تن به بازارهای جهانی میفروشد دقت بفرمایید ۲۰ دلار بر متر مربع ارزش افزوده سهم سنگ بلوک . در حالی که میانگین قیمت فروش سنگهای فراوری شده ترکیه ۲۵ دلار بر متر مربع میباشد دقت بفرمایید اگر ۱۲ دلار بر متر مربع هزینه فراوری نهایی سنگ باشد به عبارتی ۱۲ تا ۱۳ دلار بر متر مربع سهم ارزش افزوده حاصل از کوپ مصرفی بدست اورده است !!!!!!
تقریبا این مسیله در تمام کشورهای لیدر سنگ‌در بازارهای جهانی وجود دارد.
اینجا این سوال مطرح میگردد مکر میشود ضرر کند در فروش سنگ فراوری شده پس تکلیف ۸ دلار اختلاف ارزش افزوده کوپ که در فراوری در کارخانجات بکار رفته در کجاست؟
جواب ان بسیار ساده است تقریبا تمام کشورهای لیدر در صنعت سنگ سنگهای کیفیت پایین تر را که نمیتوان بلوک ان را با حد اکثر ارزش افزوده در صادرات ان بدست اورد جهت برش و فراوری نهایی در کارخانجات بکار میبرند و در انجا نیز سهم زیادی ارزش افزوده را استحصال مینمایند ، به عبارتی سنگی که در ترکیه برای برش به کارخانجاتشان میفرستند ارزشی مثلا معادل با ۸۰ تا صد دلار بر تن ،نه ۲۰۰ دلار دارد .

ایتالیا سنگ بلوک سوپر statuario کارا ا را با قیمتی معادل با ۱۲ تا۱۵ هزار دلار با بازار گرمی و در رقابت انداختن خریداران به فروش میرساند یعنی ۱۲۰۰ داار بر متر مربع کسب ارزش افزوده و هرگز ان را فراوری و برش نمیدهد بلکه سنگ‌ بلوک مثلا تنی ۴۰۰۰دلار بر تن را برش و فراوری مینماید و با توجه به انگه سقف قیمت ان رادر بازارهای جهانی توسط بلوک به ۱۲۰۰ دلار بر متر مربع رسانده با مهارتهای فراوری سنگ کوپی که ارزشی معادل با یک سوم ان دارد را به صورت بریده به بازار با قیمتی مثلا معادل به هزار دلار بر متر مربع و‌بعضا به همان قیمت ۱۲۰۰ دلار بر متر مربع میفروشد .

سنگ بلوک ماده خام نیست در صورتی که به قیمت و‌ارزش اصلی خود صادر گردد ۹۰ درصد ارزش افزوده نهایی خود را کسب نموده است .

ارادتمندشما
محقق و
تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ ‌
حاج سید جوادی