مروری بر صنعت معدن در قزاقستان

صنعت معدن و متالورژی جمهوری قزاقستان یکی از مهمترین بخش های صنعتی است که نقش بزرگی بر توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی قزاقستان ایفا می کند.

حجم تولید سنگ فلزی در ژانویه تا دسامبر ۲۰۲۲ به ارزش ۳.۴۲ تریلیون تنگه، در مقابل ۳.۲۸ تریلیون تنگه سال ۲۰۲۱، و تولید در متالورژی در حال حاضر بیش از ۹ تریلیون تنگه، در مقابل ۷.۶۸ تریلیون تنگه در سال ۲۰۲۱ بود. استخراج سنگ های فلزی حدود ۱۴ درصد از کل تولید بخش معدن را از نظر ارزشی تأمین می کرد و وزن متالورژی در صنعت تولید تقریباً ۴۴ درصد بود. به طور کلی، صنعت معدن و فلزات حدود ۲۶ درصد از کل تولیدات صنعتی کشور را تامین می کند، یعنی بیش از یک چهارم کل صنعت جمهوری قزاقستان متکی به بخش معدن و فرآوری فلزات است.

در ساختار تولید سنگ‌های فلزی، سنگ آهن ۶۸۴.۳ میلیارد تنگه و سنگ‌های فلزی غیرآهنی ۲.۷۳ تریلیون تنگه را به خود اختصاص داده است. در ساختار تولید متالورژی، متالورژی آهنی ۳.۱۷ تریلیون تنگه، تولید فلزات نجیب و غیرآهنی اساسی  ۵.۸۲ تریلیون تنگه و ریخته گری فلز ۲۵ میلیارد تنگه به خود اختصاص داده است.

در متالورژی آهنی افزایش تولید فروآلیاژها مشاهده می شد، اما تولید فولاد با ۸٪ کاهش به ۴.۱ میلیون تن، و چدن  ۱۰.۳٪، تا ۳.۲ میلیون تن کاهش یافت. در متالورژی غیرآهنی، تولید آلومینیوم با اندکی افزایش (۰.۲ درصد به ۱.۶ میلیون تن) و تولید مس با اندکی کاهش (۱.۲ درصد به ۴۵۳ هزار تن) رسید. تولید سرب و روی نیز به ترتیب به ۱۰۸.۸ هزار و ۲۶۶.۳ هزار تن کاهش یافت. تولید طلا با ۱۳ درصد افزایش به ۱۲۹.۶ تن رسید.

در زمینه صادرات، فلزات و محصولات ساخته شده از آنها بیش از ۱۴ درصد از کل صادرات کشور (۱۱ میلیارد دلار) و حدود ۲۱ درصد از صادرات به کشورهای مشترک المنافع  ۲.۸) میلیارد دلار) را در پایان ۱۱ ماهه سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص داده است. 

اصلی ترین شرکت های بزرگ مجتمع معدنی و متالورژی جمهوری قزاقستان در زمینه استخراج و فرآوری فلزات غیر آهنی عبارتند از شرکت “قزاق میس”، شرکت “قازسینک”، شرکت آلومینیوم قزاقستان”، “کارخانه الکترولیز قزاقستان، “کارخانه تیتانیوم و منیزیم اوسکمن” و غیره. در زمینه استخراج سنگ آهن و متالورژی آهنی، شرکت های کلیدی عبارتند از “آرسلور میتال تمیرتاو”، قاز کروم، انجمن تولید و عنی سازی “سوکولوف ساری بای”، کارخانه الکترومتالورژی تمیرتاو و غیره.

در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱، در جمهوری قزاقستان ۴۹۰ شرکت در صنعت متالورژی، ۹۷۹ شرکت در استخراج سنگ معدن فلز، و ۱۳۲ شرکت در صنعت معدن زغال سنگ فعالیت داشت. قزاقستان تقریباً تمام منابع لازم را هم برای توسعه صنعت متالورژی و هم برای ماشین سازی دارد.

یکی از بخش های اولویت دار اقتصاد ملی قزاقستان، صنعت متالورژی است. این کشور در بین کشورهای پیشرو جهان در زمینه متالورژی قرار دارد. کارخانه های قزاقستانی محصولات متالورژیکی، از جمله فلزات مختلف را هم به بازارهای داخلی و هم به بازارهای خارجی عرضه می کنند.

صنعت متالورژی در قزاقستان نه چندان دور، در آغاز قرن بیستم شروع به توسعه کرد. دوره شکل گیری آن در زمان اتحاد جماهیر شوروی رخ داد. ذخایر جدید توسعه یافت و کارخانه های متالورژی ساخته شدند. گفته می شد که کل جدول تناوبی در قلمرو قزاقستان یافت می شود. در دهه نود قرن بیستم میلادی، همه شرکت های صنعتی در قزاقستان با بحران مواجه شدند. با این حال، کارخانه ها به سرعت توسط ساختارهایی با استفاده از تجهیزات تکنولوژیکی خارجی به بازارهای خارجی تغییر جهت دادند.

امروزه صنعت متالورژی بخش پیشرو در اقتصاد قزاقستان است. ۲۱.۲ درصد از کل تولید صنعتی (تولید و معدن) و ۴۳.۵ درصد از کل صنعت تولیدی (داده های سال ۲۰۲۰) را تشکیل می دهد.

قزاقستان دارای منبع قابل توجهی از فلزات است. این کشور از نظر ذخایر اقتصادی سنگ معدن کروم در رتبه اول در جهان قرار دارد، یعنی ۴۱٪ از ذخایر کروم جهان را دارد. اعتقاد بر این است که این مقدار برای نیم قرن (در همان سطح تولید) کفایت خواهد داشت.

حدود ۱.۵ درصد از ذخایر آهن جهان در جمهوری قزاقستان متمرکز است. ذخایر آن باید حداقل تا ۶۰ سال دیگر کافی باشد. یک چهارم سنگ آهن استخراج شده در قزاقستان صادر می شود. این کشور همچنین دارای حدود ۵.۶ درصد از ذخایر اقتصادی جهان روی (به اندازه کافی برای بیش از ۳۰ سال استخراج)، ۲.۴ درصد سرب (دو دهه معدن)، ۰.۷ درصد منگنز (تقریبا ۳۰ سال معدن) است.

سه منطقه قزاقستان در صنعت متالورژی پیشرو هستند که عبارتند از منطقه قاراغاندی، منطقه قزاقستان شرقی، منطقه پاولودار.

تقریباً ۶۸٪ از شرکت های متالورژی در این سه منطقه متمرکز هستند.

بر اساس داده های سال ۲۰۲۰، حجم تولید محصولات متالورژی به ۵.۶ میلیارد تنگه رسیده است.

۲۳۰ هزار شهروند کشور در صنایع معدنی و متالورژی قزاقستان مشغول به کار هستند که ۸.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور و تقریباً یک چهارم صادرات ملی را تشکیل می دهد.

در طول سال های استقلال، بزرگترین شرکت های قزاقستان، به لطف سیاست و حمایت دولت، به سطح شرکت های جهانی رسیده اند و برای سرمایه گذاری بسیار سودآور و جذاب شده اند.

ورود گروه شرکت های قزاقمیس به بورس لندن در سال ۲۰۰۵ و گروه منابع اوراسیا (ERG) در سال ۲۰۰۷ توجه سرمایه گذاران غربی را به خود جلب کرد.

بدین ترتیب، علیرغم تعدادی از مشکلات مرتبط با بحران ژئوپلیتیکی، صنعت معدن و فلزات جمهوری قزاقستان به طور کلی پویایی پایدار را حفظ کرده و نقش مهمی در اقتصاد جمهوری قزاقستان و رفاه شهروندان کشور ایفا می کند. 

وزارت صنعت و توسعه زیرساخت جمهوری قزاقستان خاطرنشان کرد که به منظور افزایش رقابت پذیری صنعت معدن و فلزات، در سال های آینده، اقداماتی برای پر کردن منابع معدنی، ساده سازی و خودکارسازی روند تجارت، فرآیندهای روی یک پلت فرم واحد برای استفاده کنندگان از زیر خاک، تعمیق پردازش فلزات پایه تا محصولات نهایی و غیره انجام خواهند شد.