رقابت تنگاتنگ ایران و روسیه از نوع معدنی
روسیه در تلاش است به واسطه تنگنای تحریمی ناشی از جنگ، جایگاه ایران در بازارهای جهانی در بخش معدن و صنایع معدنی را از آن خود کند.
به گزارش معدن ۲۴، بررسیها نشان می‌دهد تولید ناخالص روسیه در حوزه معدن و صنایع معدنی روند افزایشی داشته و به نظر می‌رسد این کشور بعد از شروع جنگ با اوکراین بر افزایش تولید صنایع معدنی (مانند تولید فولادهای میانی، شمش آلومینیوم و…) تمرکز دارد.
ایران نیز دارای ظرفیتهای متعدد اقتصادی برای بهرهبرداری از منابع معدنی در اقتصاد ملی است که از آن جمله میتوان به ارزآوری ۲۱میلیارد و ۹۳۲میلیون دلاری صادرات محصولات این زنجیره در سال ۱۴۰۱ (حدود ۲۰درصد از صادرات غیرنفتی کشور) اشاره کرد.
با توجه به ارزآوری قابل توجه زنجیره معدن و صنایع معدنی برای کشور که بیش از ۷۰ درصد آن را صنایع فولاد و آلومینیوم تشکیل می‌دهد، هرگونه تغییر در روند تجارت جهانی آن می‌‌‌‌‌‌تواند تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد ملی بگذارد.
براساس گزارشی که بازوی پژوهشی مجلس شورای اسلامی در خصوص تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر بخش معادن ایران تهیه کرده است، وجود فرصتهای متعدد در بخش معدن، نیروی محرکی برای گسترش همکاریهای اقتصادی بین‌المللی و توسعه صادرات کشورهاست.
روسیه در این وضعیت ترجیح داده است با حرکت به سوی دامپینگ در فروش مواد معدنی خود و فروشی پایین‌تر از قیمت بازارهای داخلی، برای بهدست آوردن دیگر بازارها و شکست رقبای خود از جمله ایران، کره‌جنوبی، برزیل، ژاپن و دیگر کشورها تلاش کند.
ازاین‌‌‌‌‌‌رو با توجه به جایگاه روسیه در معدن و صنایع معدنی مانند فولاد و آلومینیوم و از طرفی تحریم‌‌‌‌‌‌های اعمالی علیه این کشور به‌‌‌‌‌‌دلیل وقوع جنگ در شرق اروپا، نیاز است راهبرد‌‌‌های این کشور برای مقابله با تحریمها شناسایی و تاثیرات احتمالی آن بر ایران بررسی شود تا بتوان در شرایطی مشابه تاب‌‌‌آوری بیشتری در مقابل تاثیرات منفی داشت.
نتایج این گزارش نشان می‌دهد که تجارت معدنی ایران وارد رقابتی تنگاتنگ با روس‌‌‌ها شده است و روس‌‌‌ها به عنوان رقیبی جدی در تجارت معدنی کشورمان درحال نبرد به شیوه رولت روسی هستند؛ اما هنوز هم چند راهکار برای نجات معادن و صنایع معدنی ایران از این گلوگاه حساس وجود دارد.
با وجود تحریم‌‌‌‌‌‌های اعمال‌‌‌شده علیه شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی روسیه، به‌‌‌‌‌‌نظر می‌رسد روسیه با راهبرد‌‌‌های خود توانسته است در بخش معدن و صنایع معدنی بر تحریم‌‌‌‌‌‌های این بخش غلبه کند. روسیه پس از آغاز تنش‌‌‌‌‌‌ها در شرق اروپا با تبعاتی نظیر تمرکز بر صنایع پایین‌‌‌‌‌‌دستی، کاهش قیمت عرضه محصولات و تلاش برای گسترش بازار به سایر کشورها مواجه شده است.
قیمت عرضه محصولات روسی در بازارهای مختلف صادراتی نسبت به سایر عرضه‌‌‌‌‌‌کنندگان در برخی محصولات صنایع معدنی تفاوت قابل‌توجهی دارد. این رخداد می‌‌‌‌‌‌تواند ناشی از دامپینگ از سوی روسیه یا حاصل افزایش قدرت چانه‌‌‌‌‌‌زنی مشتریان این محصولات باشد. دامپینگ می‌‌‌‌‌‌تواند به‌عنوان یک راهبرد کلی بازارشکنی برای حذف رقبا و در اختیار گرفتن بازار باشد. این عبارت به آن معناست که تولیدکننده برای حفظ یا بهدست آوردن بازارهای فروش خارجی، محصولات خود را باید با قیمتی کمتر از بازار داخلی عرضه کند.
ضمن بررسی آمار صادرات روسیه در سال ۲۰۲۱ مشخص شد که حدود نیمی از تجارت روسیه با کشور‌‌‌های اروپایی است. پس از جنگ و اعمال تحریم‌‌‌‌‌‌های اتحادیه اروپا علیه این کشور به نظر می‌رسد روسیه سعی دارد بازارهای جدیدی برای جبران تحریمها پیدا کند. با بررسی دقیق روند نسبت صادرات روسیه در فلزات آلومینیوم و فولاد در فصل‌‌‌‌‌‌های سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ به آسیا و اروپا مشاهده می‌شود که میزان صادرات محصولات معدنی و صنایع معدنی به اروپا بعد از شروع جنگ و اعمال تحریمها در دو فصل آخر سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است.