سیاست هوش مصنوعی امارات متحده عربی و درس‌هایی برای ایران
معدن۲۴- امارات متحده عربی به لحاظ وضعیت شاخص هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ در رتبه اول جهان عرب و رتبه ۲۸ جهانی قرار گرفته است. این کشور بر اساس محورهای فرعی این شاخص رتبه چهارم را در استاندارد زیر ساخت به خود اختصاص داده است، همچنین به لحاظ استراتژیهای دولتی که از فناوری پشتیبانی می‌کنند به رتبه ۲۴ جهان دست یافته است. از این رو دولت در صدد بوده است تا با تدوین راهبرد ملی هوش مصنوعی از کشوری با آمادگی بالا برای هوش مصنوعی به کشوری پیشگام و برتر در حوزه هوش مصنوعی ارتقاء یابد.
بر مبنای این راهبرد ملی تا سال ۲۰۳۱ امارات به یکی از کشورهای پیشرو در هوش مصنوعی تبدیل می شود و در راستای همسویی با برنامه کلان این کشور تا ۲۰۷۱، امکان ایجاد فرصتهای اقتصادی آموزشی و اجتماعی جدید برای شهروندان دولت و کسب و کارها فراهم می گردد. پیش بینی می شود افزایش ارزش ستاده مبتنی بر هوش مصنوعی در بخشهای صنعتی مختلف این کشور مشتمل بر خدمات مالی ۱۰۳، معدن ۸۶، ساخت و ساز ۳۹ خرده فروشی ،۳۹ لجستیک ۱۹ ساخت ۱۸ فناوری اطلاعات و ارتباطات ۱۴ خدمات دولتی ۱۳ انرژی ۵ گردشگری ۳ و کشاورزی ۲ میلیارد درهم محقق گردد و به طور کلی تا ۳۳۵ میلیارد درهم امارات معادل ۹۱ میلیارد دلار رشد ستاده کلی امارات مبتنی بر هوش مصنوعی را رقم بزند.
در این برنامه ملی بخش «انرژی»، «حمل و نقل و لجستیک»، مراقبتهای سلامت و بهداشتی گردشگری و امنیت سایبری به عنوان بخشهای اقتصادی مهم دارای اولویت برای بکارگیری هوش مصنوعی معرفی شده اند و تا پایان دوره زمانی این برنامه ملی در سال ۲۰۳۱ کاربرد هوش مصنوعی به تمام بخشهای اقتصادی این کشور تسری خواهد یافت. برنامه راهبرد ملی هوش مصنوعی امارات ۳ حوزه اصلی همراه با ۸ راهبرد اساسی را هدف گذاری نموده است که در ادامه هر یک به اختصار معرفی شده‌اند:
الف) راهبردهای بنیادین
در این حوزه ۴ راهبرد اساسی مطرح شده اند که راهبرد بهره برداری از پژوهشهای جهانی و پیشرو برای کاربرد در صنایع اولویت دار از جمله آنهاست. این راهبرد به ایجاد و خلق دانش گسترده تر مربوط میشود که شامل تحقیق و توسعه (R&D) تجاری افزایش سرمایه گذاری و مشوق دهی به تحقیق و توسعه دانشگاهیان کلاس جهانی به کار و فعالیت در امارات است. لذا امارات در پی آن است که یک مؤسسه ملی هوش مصنوعی مجازی با همکاری شرکای ذی نفع راه اندازی نماید و از آن برای گردهم آوردن بهترین متخصصان محلی و جهانی در منطقه برای همکاری و تجاری سازی بیشتر هوش مصنوعی در صنایع اولویت دار کمک بگیرد. راهبرد دیگر این حوزه ارائه داده ها و زیر ساختهای پشتیبانی ضروری برای هوش مصنوعی است امارات در پی ایجاد برنامه اشتراک و استانداردسازی داده برای هوش مصنوعی است که با سرمایه گذاری در زیر ساخت داده های هوش مصنوعی انجام کارآمد این کار را آسانتر میکند. همچنین تضمین حاکمیت قوی و مقررات کارآمد راهبرد دیگری است که طی آن شورای هوش مصنوعی و بلاک چین علاوه بر نظارت بر پیشبرد راهبرد ملی هوش مصنوعی در امارات، بررسی و نظارت بر موضوعاتی نظیر مدیریت داده اخلاق و امنیت سایبری را بر عهده خواهد داشت. همچنین خطرات و ریسکهای جهانی ناشی از به کارگیری هوش مصنوعی در جهان را نیز رصد خواهد کرد. علاوه بر معرفی این شورا امارات با نهادسازی فرادولتی برای هوش مصنوعی به ارائه مکانیزمی برای بهبود درک موضوع هوش مصنوعی و تأثیر آن بر جامعه همت گمارده است. جذب و آموزش استعدادها برای مشاغل آینده چهارمین مورد از راهبردهای بنیادین هوش مصنوعی است که برای اکثریت جامعه امارات توسعه مهارتهای دیجیتال و درک هوش مصنوعی حداقل در سطح پایه را مد نظر دارد تا در اقتصادی که با فناوریهای نوظهور سروکار دارد، تصمیمات بهتری اتخاذ کنند؛ لذا دوره های رایگان بسیاری برای ساکنان این کشور جهت افزایش آگاهی و درک فناوری هوش مصنوعی مستمراً برگزار میشود. همچنین دوره های آموزشی زیادی نیز برای کارکنان دولت در حال برگزاری است تا بتوانند به خبرگان هوش مصنوعی تبدیل شوند از سوی دیگر ارتقای مهارت نیروی کار حرفه ای فعلی و فعال در امارات نیز شامل آموزشهای تخصصی برگزاری تورهای تحصیلی در خارج از کشور است تا بتوانند سطح مهارتهای تخصصی نیروی انسانی را در این خصوص ارتقا دهند.
ب) راهبردهای فعالیتی
راهبردهای این حوزه شامل ۳ راهبرد اصلی هستند که راهبرد افزایش قدرت رقابت پذیری داراییها در بخشهای دارای اولویت تمرکز یافته است تا با کمک دولت به صنایع برای توسعه هوش مصنوعی در جاییکه مزیت رقابتی وجود دارد تشویق شرکتهای هوش مصنوعی جهانی برای استقرار در امارات محقق گردد و اعطای مشوق به شرکتهای محلی برای ارتباط جهانی و در نهایت پشتیبانی از کسب و کارها با ارائه مشاوره های عمومی و تخصصی تسهیل شود بر اساس راهبرد دیگر یعنی ایجاد یک اکوسیستم مثمر برای هوش مصنوعی مجموعه ای از اقدامات نظیر تخصیص بودجه ارتقای سطح دانش کشور و پشتیبانی برای توسعه اکوسیستم هوش مصنوعی داخلی کشور امارات حیاتی دانسته شده است. همچنین این امر با دسترسی بهتر به زیر ساختهای حوزه داده های محلی و تأمین مالی برای پروژه هایی شروع می شود که با بهره برداری از فرصتهای موجود به خلق کسب و کارهای جدید منجر شود به منظور تحقق این راهبرد امارات در نظر دارد تا شبکه ای از محققان محلی و بین المللی هوش مصنوعی راه اندازی نماید تا سیاست گذاران و خبرگان صنعت محلی و جهانی با یکدیگر مرتبط شوند و حتی بر اساس تحقیقات این گروه برای پروژه های کاربردی در امارات در حوزه هوش مصنوعی تأمین مالی شود راهبرد دیگر عملکردی این برنامه پذیرش هوش مصنوعی در ارائه خدمات به مشتریان به ویژه در بخش دولتی است این راهبرد در پی آن است که بتواند ضرورت کاربرد و مزایای به کارگیری هوش مصنوعی در زندگی روزمره را به مردم امارات معرفی نماید. همچنین بر اساس این راهبرد دولت در پی آن است که بتواند خدمات دولتی به مشتریان را از طریق افزایش راحتی و کاهش خطاها و زمان صرف شده در فرایندهای دولتی تسریع و بهبود بخشد.
ج) راهبردهای رهبری
در حوزه راهبرد رهبردی هوش مصنوعی این برنامه راهبرد ایجاد وجهه معتبر برای امارات به عنوان مقصد هوش مصنوعی جهان را مطرح نموده است. برای تحقق این مهم امارات باید بتواند با سایر مقاصد جهانی که در تلاش برای جذب نیروی کار مستعد و رشد سرمایه گذاری هستند رقابت نماید دستیابی به این هدف نیازمند برندسازی و ایجاد وجهه معتبر است که امارات را به عنوان یک مبتکر و نوآور جسور در جهان متمایز و در اذهان تثبیت میکند. همچنین امارات درصدد است تا برند هوش مصنوعی کشور خود را با نام یو ای آی به جهان معرفی نماید و با برگزاری و میزبانی انواع کنفرانسها و انجمنهای بین المللی به مرکز اصلی جغرافیایی برای حضور کارآفرینان و خبرگان هوش مصنوعی جهان بدل شود.
نکات کلیدی براساس یافته های برنامه راهبرد ملی هوش مصنوعی امارات مهمترین مضامین و توصیه های کلیدی قابل احصاء در باب سیاست هوش مصنوعی برای ایران به اختصار در ۳ محور زیر بیان می گردد.
الف) تمرکز بر راهبردهای بنیادین توسعه سریع زیر ساختهای بنیادین اقتصاد دیجیتال نظیر دسترسی گسترده به اینترنت پهن باند پرسرعت و با کیفیت بالا و تجهیز انواع زیر ساختهای ضروری ذخیره و پردازش داده به همراه تقویت مراکز تحقیق و توسعه شبکه های دانشی داخلی و خارجی و تمرکز بر توسعه انواع مهارتهای دیجیتال نیروی انسانی امری ضروری است. بدیهی است در طرف تقاضای اقتصاد دیجیتال پذیرش هوش مصنوعی در بین افراد و کسب و کارها مهم و حیاتی است و آمادگی افراد کسب و کارها و دولت برای پذیرش و انطباق با ضرورتهای تحول دیجیتال امری بسیار مهم تلقی میشود. این مهم با تعهد کامل به اجرای انواع آموزشهای رایگان و سراسری برای عموم مردم و کسب و کارهای فعال در انواع صنایع کشور محقق میگردد. همچنین درک عمیق پذیرش اقتصاد دیجیتال و تجاری نمودن هوش مصنوعی باید بیش از پیش پیگیری و تسریع شود تا موهبت های حاصل از پیاده سازی آن در خدمات عمومی و خصوصی کشور متجلی گردد باید در نظر داشت اهمیت حفظ و نگهداشت نیروی انسانی در این حوزه مسئله ای غیر قابل چشم پوشی است و برای برخورد با مسائلی نظیر تأمین رفاه و امور اجتماعی این نیروها و مقابله با خروج نیروهای متخصص و حرفه ای از کشور به دلیل رشد جذب در کشورهای رقیب منطقه ای و بین المللی نظیر امارات که برای برخورداری از چنین نیروهای مستعد و توانمندی برنامه راهبردی و اقدامات اجرایی تدارک دیده اند نیز برنامه ریزی و چاره اندیشی لازم تسریع شود.
ب) تقویت و تعهد بر راهبردهای فعالیتی در سالهای پیش رو علاوه بر تمرکز بر راهبردهای بنیادین هوش مصنوعی اکوسیستم اقتصاد دیجیتال و تدوین برنامه های سیاستی تخصصی ناظر بر کاربرد فناوریهای نوظهور نظیر برنامه راهبردی هوش مصنوعی ضروری است. از این رو در سند شورای عالی فضای مجازی کشور در ذیل اقدامات کلان به طراحی نظام به کارگیری فناوریهای نوین فضای مجازی از قبیل هوش مصنوعی زنجیره بلوکی پردازش کوانتومی و علوم داده اشاره شده است و همچنین در لایحه برنامه هفتم پیشرفت کشور نیز تدوین سند ملی توسعه اقتصاد رقومی (دیجیتال کشور مورد تأکید قرار گرفته است. بدیهی است که تعیین نهادهای متولی سیاست گذار تخصصی در حوزه ابعاد مختلف هوش مصنوعی و همچنین نهادها و سازمانهای ناظر بر پیاده سازی و حسن اجرای این راهبردها به لحاظ تحقق فعالیتهای اساسی و ضروری در کشور حائز اهمیت است.
ج) پیگیری راهبردهای رهبری هوش مصنوعی با تمرکز بر دو حوزه راهبردی هوش مصنوعی فوق الذکر می توان انتظار داشت با جهت دهی به سرمایه گذاری های دانش افزا زیر ساختی و مالی در کشور برندسازی ملی هوش مصنوعی در ایران با موفقیت محقق و تسریع گردد. پیگیری این راهبرد می تواند به همپایی ایران با رقبای جهانی منجر شود و به جلب و حفظ نیروهای مستعد در کشور کمک نموده و مسیر توسعه آتی هوش مصنوعی کشور را نیز تسهیل نماید.
پایان خبر//////