افزایش شکاف ناترازی انرژی در کشور و تغییر پارادایم تولید فولاد در جهان، تهدیدی برای فولادسازی ایران/ متولیان امر به هوش باشند
یاداشتی از محسن پروان
معدن۲۴:سالهای گذشته بحث نا ترازی درحوزه انرژی بسیار پر رنگ شده و چشم اندازی برای اصلاح آن دیده نمی‌شود. در شرایطی که ۲ ماه در تابستان و ۲ ماه در زمستان برق و گاز نداریم و هر سال این موضوع در حال تشدید است، نگاه بلندمدت و استراتژیک از صنعت گرفته شده و سایر چالش های صنعت فولاد مانند حمل و نقل، سنگ آهن، میزان ذخایر سنگ آهن و برداشت های آن، میزان پایداری سنگ آهن در کشور و همچنین قوانین روزمره و موضوعاتی مانند سرمایه در گردش، قفل شدن بانک هاو تخصیص ارز فراموش شده است.
در حالی که ۵۰ میلیون تن ظرفیت نصب شده قطعی داریم و تولید در سال گذشته ۳۲ میلیون تن بوده اما امسال با این شرایط بعید است که تولید از ۳۰ میلیون تن فراتر برود و و ۲۰ میلیون تن تفاوت بین ظرفیت و تولید، نه تنها صنعت را با ناترازی همراه می کند بلکه صنایع بالادستی و پایین دستی هم که خود را برای ۵۰ یا ۵۵ میلیون تن فولاد تجهیز کرده اند با چالش جدی مواجه می‌کند؛ مانند صنعت نسوز که برای ۵۰ میلیون تن ظرفیت سازی کرده و امروز می‌بینیم که ۱۵۰ میلیون تن ظرفیت مازاد نسوز داریم که این دقیقا همان ۱۵ یا ۲۰ میلیون تنی است که تولید نمی‌شود و این نا ترازی دومینو وار به بخش های بالادستی و پایین صنعت، صنایع وابسته، صنایع مکمل هم وارد می‌شود.
حال بحث مهم این است که این مشکلات روزمره، ناترازی ها و مشکلاتی که در سطح کشور است، نگاه ما را داخلی و محدود کرده است و ما را از اتفاقات مهمی که در صنعت در دنیا وجود دارد غافل کرده است.
** کاهش تولید فولاد و افزایش فولاد صادراتی؛ ۲ موضوعی که در کشور به آنها توجه نمی‌شود
صنعت فولاد در دنیا با دو موضوع مواجه است که در کشور ما هیچکس به آن فکر نمی‌کند.
در سال ۲۰۱۸ ، صنعت فولاد چین ۱۲ درصد رشد و در سال ۲۰۱۹، ۸ درصد رشد و در سال ۲۰۲۰ نیز ۲۰ درصد رشد داشته است. یعنی از سال ۲۰۰۰ به بعد طی ۲ دهه سالانه حداقل ۱۰ تا ۱۲ درصد میانگین رشد در صنعت فولاد چین مشاهده شده است. اما بعد از سال ۲۰۲۰ می‌بینیم که رکورد تولید فولاد چین ۱۰۶۴ تن بوده و هر سال کاهش پیدا کرده تا زمانی که متوقف شده است. نکته مهم اینکه کاهش تولید فولاد تنها مربوط به چین نبوده و کل دنیا چنین شرایطی داشته اند. در واقع سال ۲۰۲۰ تولید ۱۸۸۵ میلیون تن تولید و سال قبل آن ۱۸۸۰ میلیون تن و سال ۲۰۲۱ حدود ۱۹۶۳ میلیون تن تولید بوده و سال بعد ان دوباره به ۱۸۹۰ میلیون تن بازگشته و این روند ثابت شده است.
بنابراین باید گفت غیر از کشورهای خاصی مثل منطقه خاورمیانه و دقیق تر از آن حاشیه خلیج فارس و هندوستان، تقریبا رشدی در صنعت فولاد در جایی وجود نداشته است.
موضوع دوم، افزایش فولاد صادراتی است. یعنی چین که زمانی به صادرات فکر نمی‌کرد و برنامه ای برای صادرات نداشت، اکنون برنامه خیلی جدی برای صادرات دارد. آمار صادرات چین رشد فزاینده ای داشته به طوری که از ۳۰ تا ۴۰ میلیون تن در سال به حدود ۱۰۰ میلیون تن رسیده است. یعنی چین در سال ۲۰۲۳، ۹۴ میلیون تن صادرات داشته در حالی که در ۴ یا ۵ سال پیش کمتر از ۵۰ میلیون تن صادرات داشته است.
این در حالی است که حدود ۳۲ تا ۳۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ فولاد وارد خاورمیانه شده است که نزدیک به صادرات چین است و این موضوع چالش جدی برای فولادسازان منطقه است و باید جدی گرفته شود.
از طرفی در سال ۲۰۰۰ حدود ۳۹.۲ درصد فولاد تولیدی دنیا، صادراتی بوده است؛ یعنی از حدود ۷۸۳ میلیون تن تولید ۳۰۷ میلیون تن آن مقصد صادراتی داشته است. اما در سال ۲۰۲۳ صرفا ۲۴درصد فولاد دنیا مقصد صادراتی داشته است یعنی از ۱۷۴۱ میلیون تن فولاد نهایی که تولید شده، ۴۳۴ میلیون تن آن مقصد صادراتی داشته است.
در همین حال تولید فولاد از سال ۲۰۰۰ تا به امروز بیش از ۲.۵ برابر شده است، اما تنها ۳۰ درصد به رقم صادرات مجموع جهان اضافه شده است؛ دلیل آن افزایش قیمت حمل و نقل در کشورها و تمایل کشورها به حفظ تولید فولاد است.
در عین حال در سال ۲۰۱۰ حدود ۴۵ میلیون تن فولاد وارد خاورمیانه می‌شد و اکنون به ۳۲ میلیون تن کاهش پیدا کرده و این درحالی است که تولید به شدت در این منطقه توسعه پیدا کرده است.
و این بحث های بسیار مهم در کشور ما کمتر مدنظر قرار می‌گیرد چون در بهترین حالت سرانه مصرف ایران با ۸۵ میلیون جمعیت ۲۴۰ کیلو بوده است و میانگین ۱۰ سال گذشته بالاترین نرخ سرانه مصرفی چیزی در حدود ۲۰۰ کیلو بوده است و این در حالی است که بیشتر از ۲۰ میلیون تن امکان مصرف فولاد نداریم.
بنابراین می توانیم ۶۰ درصد تولید خود را مصرف کنیم. در همین حال اگر کسری ورق رنگی، کسری ورق گالوانیزه و کسری استنلسیس را درنظر بگیریم، ما برای تولید ۳۰ میلیون تن باید بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن صادرات داشته باشیم که الان تقریبا همه به صورت شمش خارج می‌شود. از طرفی در صورت ادامه صادرات فولاد چین هر روز ما ظرف ۲۰ سال از ۴۰ درصد به ۲۴ درصد رسیدیم و این هر سال کوچکتر می‌شود.
با ما در یازدهمین کنفرانس بین المللی استیل پرایس همراه باشید.
تهران، ۲۲ مهرماه ۱۴۰۳
۰۲۱-۸۸۹۹۴۶۸۵/ ۰۹۳۶۱۵۸۴۷۸۸
با ما باشید