توقف ۹ ساله یک طرح استراتژیک به دلیل مخالفت سازمان محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی/ چه کسانی جلوی استخراج لیتیوم را گرفته اند؟
معدن ۲۴:شورابه‌های دریاچه نمک قم، با ذخایر غنی از عناصر استراتژیک نظیر منیزیم، پتاسیم، سدیم و لیتیوم، فرصتی منحصربه‌فرد برای ایران فراهم آورده تا با تولید مواد معدنی حیاتی، علاوه بر کاهش وابستگی به واردات، نقش مؤثری در توسعه اقتصادی ایفا کند. اما مخالفت سازمان محیط زیست و اداره میراث فرهنگی و گردشگری علیرغم صدور پروانه بهره‌برداری باعث توقف این طرح شده است.
این در حالی است که ایران، به‌عنوان کشوری غنی از منابع معدنی، می‌تواند با استحصال عناصر استراتژیک از شورابه‌ها نقش مؤثری در تولید ثروت ملی و کاهش وابستگی به واردات این عناصر ایفا کند.
تمرکز جهانی بر این مواد به دلیل کاربرد گسترده آنها در صنایع پیشرفته و محدودیت ذخایر در جهان، چالش‌های بسیاری را در تأمین این عناصر ایجاد کرده است. در این شرایط، شناسایی و بهره‌برداری از منابع داخلی ایران، به‌ویژه شورابه‌ها، اهمیتی دوچندان دارد.
وضعیت بهره‌برداری و محصولات پیش‌بینی‌شده
با هدف تولید سالانه ۵۰ هزار تن اکسید منیزیم و محصولات جانبی نظیر نمک خوراکی و دارویی، سولفات پتاسیم، کلرید کلسیم و کربنات لیتیوم، شرکت توسعه و تجهیز معادن امداد به عنوان سرمایه‌گذار بخش خصوصی در سال ۱۳۹۵ جهت احداث کارخانه اقدام کرد. حجم سرمایه‌گذاری در این پروژه ۱۶۷ میلیون یورو برآورد می‌شود که با اجرای آن، ۵۰۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد خواهد شد.
با وجود اهمیت این پروژه، انجام مطالعات زیست محیطی و رعایت ضوابط، همراهی نکردن و همکاری سازمان‌های حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، مانع پیشرفت طرح شده است. شکایت‌هایی که توسط اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان آران و بیدگل مطرح شد، باعث توقف فعالیت سرمایه‌گذار و تأخیر در بهره‌برداری از این پروژه شده است.
ضرورت تسریع در اجرای طرح‌ها
موانع ذکر شده نه‌تنها فرصت‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی را از بین برده بلکه منجر به افزایش هزینه سرمایه‌گذاری طرح و وابستگی کشور به واردات مواد معدنی استراتژیک شده است.
با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر رونق تولید و کاهش وابستگی به واردات و همچنین عزم دولت چهاردهم برای «ایران قوی» ضروری است موانع موجود هرچه سریع‌تر برطرف و بهره‌برداری از این طرح آغاز شود.
ویژگی‌های شورابه دریاچه نمک قم
مطابق تعاریف علمی، زمانی که کل مواد جامد محلول در آب (TDS) بیش از ۵۰ هزار میلی‌گرم در لیتر باشد، به آن شورابه می‌گویند. این ماده معدنی که تفاوت ماهوی با آب دارد، قابلیت تثبیت کنندگی خاک جهت جلوگیری از پخش گردوغبار دارد و تولید مواد معدنی گوناگون و همچنین تولید محصولاتی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سدیم و لیتیوم حاصل از فرآیند فرآوری شورابه‌هاست.
یکی از منابع ارزشمند شورابه در ایران، دریاچه نمک قم است که با وسعت ۲۳۰۰ کیلومتر مربع و ارتفاع ۷۶۵ متر از سطح دریا بین سه استان اصفهان، قم و سمنان واقع شده و یکی از پلایاهای با ارزش کشور محسوب می‌شود.
ظرفیت‌های گردشگری و چالش‌های زیست‌محیطی
طبیعت منحصربه‌فرد دریاچه نمک قم، فرصتی برای توسعه ژئوتوریسم معدنی فراهم کرده است. با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و جاده‌های امن، می‌توان این منطقه را به یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری کشور تبدیل کرد. این اقدام نه‌تنها در رونق گردشگری بلکه در افزایش منافع و رونق اقتصادی منطقه تأثیرگذار خواهد بود.