آسیب‌شناسی صنعت سنگ ساختمانی ایران – بخش سوم: بازرگانی صادراتی
یادداشتی از سیامک اخطاری مشاور و کوچ توسعه صادرات سنگهای ساختمانی ایران – آلمان در معدن۲۴
چکیده
معدن۲۴:صنعت سنگ ساختمانی ایران، علی‌رغم پتانسیل‌های بالا در تولید و فرآوری، همچنان در بازارهای جهانی سهم چشمگیری ندارد. فقدان استراتژی منسجم و مشکلات زیرساختی باعث شده این صنعت نتواند جایگاه مناسبی در صادرات بین‌المللی پیدا کند. این مقاله به بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارهایی برای بهبود عملکرد صادراتی می‌پردازد.
مقدمه
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگهای ساختمانی در جهان است، اما صادرات این صنعت به دلیل وابستگی به بازارهای داخلی و عدم برنامه‌ریزی استراتژیک و مدیریت کیفیت محدود باقی مانده است. توجه به بازاریابی بین‌المللی، تقویت زیرساخت‌ها، و ایجاد ارزش افزوده از طریق فرآوری محصولات ضروری است.صادرات محصولات فرآوری شده نیازمند یک چیدمان هوشمندانه و پیوسته است.عمده فروشهای صادراتی از طریق واسطه غیر حرفه ای و واسطه عمومی منجر به برند سازی نشده و به دلیل عدم پشتوانه فنی فرایند صادرات پیوسته و ادامه دار نخواهد بود.
چالش‌ها و موانع صادراتی
۱. نبود سازماندهی مناسب در صادرات
بیشتر تولیدکنندگان سنگ برای بازار داخلی فعالیت می‌کنند و ساختاری برای صادرات وجود ندارد.
راهکار: تشکیل زنجیره‌ای به‌هم‌پیوسته از تولید تا عرضه با محوریت یک سازمان صادراتی منسجم.
۲. عدم آشنایی با استانداردهای کیفیت بین‌المللی
کیفیت محصولات تولیدی اغلب با استانداردهای صادراتی تطابق ندارد.
راهکار: آموزش تولیدکنندگان درباره استانداردهای کیفیت مورد انتظار بازارهای جهانی در کنار بهره مندی از مشاوران تخصصی است.
۳. فقدان تحقیقات بازار
نبود اطلاعات دقیق از نیازها و سلیقه مشتریان خارجی، مانعی برای ورود مؤثر به بازارهای هدف است.عمده اطلاعات از شبکه مجازی یا حاصل نقل قول ها و بدون تحقیق میدانی و رایگان هستند که این موارد فاقد اعتبار لازم برای ایجاد مزیت تجاری است .مجموعه هایی که بتوانند به اطلاعات دقیق تری دسترسی پیدا کنند میتوانند برای خود مزیت رقابتی و تجاری ایجاد کنند و این مورد نیازمند صرف هزینه است.
راهکار: انجام تحقیقات جامع برای شناسایی بازارها و نیازهای آنان از طریق کانال تخصصی .
۴. نبود استراتژی و هدف‌گذاری
فعالیت‌های صادراتی ایران پراکنده و بدون هدف است و عمده آنها نگاه آینده نگر و برنامه ریزی بلند مدت نداشته فاقد دورنمای مشخص هستند .یکی از دلایلی که هنوز در بحث صادرات محصولات فرآوری شده موفق نبوده ایم وابستگی گردش مالی معادن به خام فروشی است در حالی که توسعه صادرات محصولات فرآوری شده جریان بزرگی از چرخش مالی و بازگشت سرمایه و امکان توسعه صنعتی بیشتر برای معادن را فراهم میسازد .
راهکار: تدوین برنامه‌های استراتژیک با اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت. تقویت نگاه یا بینش ایجاد ارزش افزوده و ایجاد ثروت از سرمایه به جای نگاه درامد سازی و پولسازی صرف است.
۵. فقدان زیرساخت‌های صادراتی
عدم وجود امکاناتی نظیر انباردر بازار هدف ، شرکای تجاری محلی، و ثبت شرکت‌های حقوقی در بازارهای هدف از مشکلات اصلی است زیرا مشتریان با راهکارهای پیچیده مراودات مالی مواجه نخواهند شد و از طرفی ذهنیت عدم پوشش ضمانت اجرایی و فنی نیز از میان خواهد رفت .بازارهای صادراتی بازارهای اطمینانی و اعتمادی هستند این بازارها فصلی نیستند و جلب اعتماد مشتری مهمترین رکن ایجاد ارتباط بین المللی است .
راهکار:
ایجاد انبار در کشورهای هدف.
همکاری با شرکای تجاری بومی.
ثبت شخصیت حقوقی در کشور مقصد.
استراتژی‌های پیشنهادی
۱. تمرکز بر فروش پروژه‌محور
واسطه‌گری معمولاً با حاشیه سود پایین و ریسک بالایی همراه است. صادرات محصولات در قالب پروژه‌های عمرانی می‌تواند بازارهای جدید و با ارزش بیشتری را ایجاد کند.ایم مهم نیازمند حضور فیزیکی در بازار هدف است و بدون پایگاه پاسخگویی امکان جلب اطمینان و اعتماد مشتری ضعیف است.هر بازاری کانالهای ورودی مختص به خود را داراست اینگونه نیست که بتوانیم از یک کشور خارج مستقیم به یک پروژه متصل بشویم.
۲. ارزش افزوده بیشتر در فرآوری
بیشتر محصولات صادراتی ایران به شکل خام یا نیمه فرآوری – کم‌فرآوری‌شده صادر می‌شوند زیرا سرمایه‌گذاری برای ایجاد زنجیره و سازماندهی صادراتی انجام نشده است و مادامی که مجموعه ها وارد بحث برند سازی و حضور فیزیکی در بازارهای هدف نشوند چرخه توسعه معادن و کارخانه ها به خام فروشی وابسته باقی خواهد ماند.
۳. شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
حضور فعال در نمایشگاه‌های مرتبط با صنعت ساخت‌وساز و معماری، فرصتی برای ارتقای برند و معرفی محصولات به مشتریان هدف خواهد بود که این تمرکز نیز باید دارای مطالعه و برنامه ریزی باشد .
۴. برندسازی ایرانی و تصویرسازی مثبت
ایجاد تصویر بلندمدت از برند ایرانی به‌عنوان ارائه‌دهنده محصولات با کیفیت می‌تواند به افزایش تقاضا در بازارهای خارجی کمک کند. اهتمام به تقویت اعتماد به نفس ملی صنعتی – معدنی در این شاخه و بهره مندی از نامهای محلی و با اصالت ایرانی در نام معادن و سنگها
نتیجه‌گیری
صنعت سنگ ساختمانی ایران برای موفقیت در بازارهای صادراتی به تغییر رویکرد اساسی نیاز دارد. تمرکز بر ایجاد زیرساخت‌های صادراتی، تقویت زنجیره تأمین، و توسعه ارزش افزوده می‌تواند جایگاه ایران را در تجارت جهانی سنگ تقویت کند.
این مقاله با توجه به مشکلات و فرصت‌های صنعت سنگ ایران تهیه شده و قابلیت ارائه به جلسات تخصصی را دارد.