افزایش هرچه زودتر و بیشتر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر برای مسئولین محترم ایران یک انتخاب نیست بلکه جبر زمانه است
معدن ۲۴:در طول تاریخ، بشر برای پیشبرد منافع خویش همواره انرژی و مواد را از شکلهای غیردلخواه به انواع مطلوبتر تبدیل نموده است. به عنوان نمونه انرژی را از شکل علوفه به گوشت، از چوب به گرما و از زغال سنگ، گاز و نفت به برق تبدیل کرده است. توان کاری یک انسان سالم در بهترین شرایط حدود ۱۰۰ وات است.(۱) زمانی که در حدود یک میلیون سال پیش بشر اولیه پا به عرصۀ وجود گذاشت، هنوز مسیر درازی را برای رسیدن به تکامل امروزی خویش پیش رو داشته است. نیاکان اولیۀ ما، هنوز طریقۀ روشن کردن آتش و استفاده از آن را نیاموخته بودند و از اینرو بشر اولیه تنها به مواد غذایی که مصرف مینمود به عنوان تنها منبع انرژی در دسترس خویش اکتفا میکرد. مقدار مصرف روزانۀ انرژی او در حدود ۲ کیلوکالری تخمین زده میشود.(۲)
با تکامل تدریجی بشر مقدار مصرف روزانۀ انرژی انسانها در حدود ۱۰۰ هزار سال پیش حدود ۵ برابر مقدار اولیه افزایش یافت. چنین افزایشی در مقدار انرژی مصرفی حاصل آموختن روشهای مناسبتر برای دستیابی به غذا نظیر شکار حیوانات و همچنین استفاده از چوب به عنوان سوخت برای گرمایش و پخت و پز بوده است. با آغاز انقلاب کشاورزی در حدود ۵۰۰۰ سال قبل مقدار انرژی مصرفی روزانۀ بشر به حدود ۱۲/۵ کیلو کالری رسید که این افزایش منتج از آموختن چگونگی به کارگیری حیوانات برای استفاده در مزارع میباشد.(۲) با گذشت۱۴۰۰سال از میلاد مسیح مقدار مصرف روزانۀ انرژی بشر به حدود ۲۵ کیلوکالری در روز رسید که این افزایش نتیجۀ استفاده انسان از نیروی باد، جریان آب، درک چگونگی استفاده از زغال سنگ برای گرمایش فضای منازل و استفاده سیستماتیک از حیوانات برای حمل و نقل بوده است.
نمودار ۱ مقدار مصرف انرژی روزانه بشر در طول تاریخ و سهم هر بخش از آن (۲)
در سال ۱۸۸۲ اولین نیروگاه تولید برق دنیا با استفاده از ذغال سنگ در انگلستان شروع به تولید کرد. در سال ۱۸۷۵ با اختراع ماشین بخار به طور ناگهانی مصرف روزانۀ انرژی بشر سه برابر شد و به حدود ۷۵ کیلوکالری در روز رسید. در حالی که افزایش مصرف انرژی توسط انسان تا این تاریخ روندی کند و آهسته را پشت سر میگذاشت، ولی با اختراع ماشین بخار و آغاز عصر انقلاب صنعتی مصرف روزانۀ انرژی بشر در مدت زمان نسبتاً کوتاهی سیر صعودی بالائی را طی نمود. با دسترسی به فناوریهای پیشرفته هر نفر آمریکائی در دهۀ ۱۹۷۰ میلادی به طور متوسط روزانه ۲۳۰ کیلوکالری انرژی مصرف میکرد. به عبارت دیگر مقدار مصرف انرژی روزانۀ بشر معاصر حدود ۱۱۰ برابر بیشتر از انسان نخستین شده است و سرانه مصرف انرژی کشورهای مختلف بر حسب سطح تکنولوژی مورد استفاده و پیشرفت صنعتی ، اقتصادی بر طبق اعداد جدول شماره دو تفاوت فاحشی دارند .
نمودار ۲ پیش بینی مصرف سرانه نفت در کشورهای مختلف جهان تا سال ۲۰۳۰ (۳)
امروزه مصرف سرانه انرژی کشورهای مختلف به هیچ وجه یکنواخت و متوازن نمیباشد.
جدول شماره ۱ مصرف سرانه انرژی اولیه * بر حسب اگزاژول(۸)
| ردیف | کشور | ۲۰۱۳ | ۲۰۱۵ | ۲۰۱۷ | ۲۰۱۹ | ۲۰۲۱ | ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | نرخ رشد در سال | |
| ۲۰۲۳ | ۲۰۱۳-۲۰۲۳ | |||||||||
| ۱ | قطر | ۸۵۳.۱ | ۸۸۴.۶ | ۷۴۸.۹ | ۷۴۸.۳ | ۷۲۵.۶ | ۷۵۶.۹ | ۸۱۶.۷ | %۷.۹ | %۰.۴- |
| ۲ | سنگاپور | ۵۳۳.۹ | ۵۵۹.۷ | ۵۹۳.۳ | ۵۷۰.۵ | ۵۵۱.۸ | ۵۳۱.۳ | ۵۷۷.۰ | %۸.۶ | %۰.۸ |
| ۳ | امارات متحده عربی | ۴۶۶.۲ | ۴۹۵.۷ | ۴۸۲.۵ | ۴۷۶.۴ | ۴۷۹.۱ | ۵۱۶.۹ | ۵۳۹.۴ | %۴.۳ | %۱.۵ |
| ۴ | ترینیداد و توباگو | ۵۷۱.۲ | ۵۶۴.۴ | ۵۰۴.۲ | ۴۶۲.۳ | ۴۰۸.۵ | ۴۰۶.۹ | ۳۸۴.۳ | %۵.۶- | %۳.۹- |
| ۵ | کویت | ۴۱۸.۹ | ۴۰۹.۵ | ۳۸۸.۸ | ۳۴۰.۷ | ۳۵۹.۳ | ۳۶۴.۶ | ۳۶۵.۹ | %۰.۴ | %۱.۳- |
| ۶ | نروژ | ۳۷۱.۳ | ۳۸۱.۶ | ۳۸۲.۷ | ۳۴۷.۸ | ۳۷۸.۸ | ۳۵۲.۹ | ۳۶۳.۷ | %۳.۱ | %۰.۲- |
| ۷ | کانادا | ۴۱۰.۶ | ۴۰۴.۹ | ۳۹۷.۷ | ۳۹۰.۳ | ۳۶۴.۹ | ۳۷۱.۸ | ۳۵۹.۷ | %۳.۳- | %۱.۳- |
| ۸ | عمان | ۲۹۹.۵ | ۲۸۹.۶ | ۲۸۰.۱ | ۲۹۱.۹ | ۳۱۳.۳ | ۳۲۸.۰ | ۳۳۳.۴ | %۱.۷ | %۱.۱ |
| ۹ | عربستان سعودی | ۳۱۲.۳ | ۳۳۶.۰ | ۳۳۵.۰ | ۲۹۸.۲ | ۲۹۸.۶ | ۳۱۱.۵ | ۳۱۳.۹ | %۰.۸ | %۰.۱ |
| ۱۰ | آمریکا | ۲۹۰.۰ | ۲۸۵.۵ | ۲۸۱.۹ | ۲۸۶.۲ | ۲۷۷.۳ | ۲۸۲.۱ | ۲۷۷.۳ | %۱.۷- | %۰.۴- |
| ۱۱ | ترکمنستان | ۱۷۳.۵ | ۲۰۱.۵ | ۱۹۶.۰ | ۲۰۴.۵ | ۲۵۱.۵ | ۲۵۳.۵ | ۲۴۵.۸ | %۳.۰- | %۳.۵ |
| ۱۲ | کره جنوبی | ۲۳۱.۸ | ۲۳۳.۶ | ۲۴۰.۸ | ۲۴۰.۶ | ۲۴۳.۶ | ۲۴۶.۱ | ۲۴۰.۱ | %۲.۴- | %۰.۴ |
| ۱۳ | استرالیا | ۲۴۲.۳ | ۲۴۲.۰ | ۲۳۴.۵ | ۲۳۸.۵ | ۲۲۰.۷ | ۲۲۸.۴ | ۲۲۷.۷ | %۰.۳- | %۰.۶- |
| ۱۴ | روسیه | ۲۰۰.۹ | ۱۹۷.۳ | ۲۰۱.۴ | ۲۰۶.۷ | ۲۰۶.۸ | ۲۱۴.۷ | ۲۱۶.۶ | %۰.۹ | %۰.۸ |
| ۱۵ | فنلاند | ۲۲۶.۲ | ۲۱۶.۱ | ۲۱۳.۹ | ۲۱۳.۲ | ۲۰۸.۵ | ۲۰۸.۴ | ۲۱۵.۶ | %۳.۵ | %۰.۵- |
| ۱۶ | سوئد | ۲۲۵.۲ | ۲۲۷.۴ | ۲۲۶.۰ | ۲۱۹.۴ | ۲۱۷.۹ | ۲۱۲.۲ | ۲۰۲.۷ | %۴.۵- | %۱.۰- |
| ۱۷ | بلژیک | ۲۲۷.۶ | ۲۱۰.۴ | ۲۲۶.۴ | ۲۳۰.۹ | ۲۲۸.۹ | ۲۱۵.۵ | ۱۹۷.۸ | %۷.۸- | %۱.۴- |
| ۱۸ | هلند | ۲۲۶.۹ | ۲۱۶.۸ | ۲۲۰.۱ | ۲۱۲.۰ | ۲۰۸.۷ | ۱۹۵.۸ | ۱۹۵.۰ | %۰.۴- | %۱.۵- |
| ۱۹ | تایوان | ۲۰۱.۳ | ۲۰۴.۱ | ۲۰۴.۰ | ۲۰۱.۵ | ۲۰۷.۲ | ۱۹۸.۷ | ۱۸۹.۳ | %۴.۷- | %۰.۶- |
| ۲۰ | نیوزلند | ۱۹۳.۸ | ۱۹۷.۸ | ۱۹۷.۱ | ۱۹۱.۴ | ۱۶۵.۳ | ۱۶۱.۲ | ۱۶۴.۷ | %۲.۱ | %۱.۶- |
| ۲۱ | اتریش | ۱۷۴.۴ | ۱۶۵.۱ | ۱۷۰.۹ | ۱۷۳.۵ | ۱۶۳.۸ | ۱۵۲.۹ | ۱۵۴.۶ | %۱.۱ | %۱.۲- |
| ۲۲ | قزاقستان | ۱۵۱.۸ | ۱۲۸.۴ | ۱۵۰.۴ | ۱۵۳.۳ | ۱۵۴.۲ | ۱۵۲.۰ | ۱۵۲.۰ | t | t |
| ۲۳ | ایران | ۱۲۱.۷ | ۱۲۰.۴ | ۱۲۷.۶ | ۱۳۵.۷ | ۱۳۶.۰ | ۱۴۰.۹ | ۱۴۲.۶ | %۱.۱ | %۱.۶ |
| ۲۴ | بنگلادش | ۷.۲ | ۸.۸ | ۹.۰ | ۱۰.۵ | ۱۰.۵ | ۱۰.۹ | ۱۰.۶ | %۲.۸- | %۴.۰ |
| ۲۵ | دنیا | ۷۴.۱ | ۷۳.۷ | ۷۴.۵ | ۷۵.۷ | ۷۵.۴ | ۷۶.۲ | ۷۷.۰ | %۱.۱ | %۰.۴ |
t = کمتر از ۰.۰۵%
* –در این بررسی، انرژی اولیه شامل سوختهای تجاری مورد معامله، از جمله انرژیهای تجدیدپذیر مدرن مورد استفاده برای تولید برق هم، میشود.
سرعت رشد استفاده از انرژی های تجدیدپذیر جهان در حمل و نقل ، ساختمانها ، صنعت در مقایسه با نرخ رشد استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ دو برابر شده است . بر مبنا پیش بینی iea مصرف انرژی های تجدیدپذیر دنیا از سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ حدود ۶۰درصد افزایش خواهد یافت. البته درصد استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در بخش های مختلف کشورهای دنیا متفاوت خواهد بود.
نمودار ۳روند رشد تقاضا جهانی انرژی های تجدیدپذیر برای تولید برق، گرما ، سرما ، حمل و نقل از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰ را بر مبنا پیش بینی iea نشان میدهد(۴)
استفاده انرژی های تجدیدپذیر در ایران دارای محاسن اجتماعی ، اقتصادی و فنی خواهد بود علاوه بر این با کمک به کاهش درصد بیکاران با تحصیلات فوق دیپلم و لیسانس مهندسی به اشتغال این جوانان در ایران خواهد کرد با توجه به ناترازی شدید برق ایران در سالهای اخیر و پتانسیل خدادادی قابل توجه بالقوه از انرژی های تجدیدپذیر خورشیدی و بادی برای رفع ناترازی برق ایران با تبدیل مزیت های بالقوه به بالفعل دیگر ایران با ناترازی برق انشالا از سه سال آینده مواجه نخواهد شد. امید است مسئولین محترم طراز اول ایران بتوانند این مزیتهای بالقوه را بدون اتلاف وقت به بالفعل تبدیل نمایند. گفتار درمانی در این زمینه لازم است ولی کافی نخواهد بود.
مسئولین محترم کشور ایران نباید انتظار داشته باشند که بتوانیم کلیه تجهیزات صنعتی تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر برای رفع ناترازیهای موجود در اسرع وقت با استفاده از امکانات کم تولید داخل کشور تامین نماییم. بلکه در مرحله اول باید با استفاده از توان واقعی تولید فعلی این تجهیزات در داخل کشور و با هماهنگی دولت ایران و چین از محل پولهای بلوکه شده ایران در چین یکجا هر چه زودتر این تجهیزات توسط دولت خریداری و به ایران حمل شوند.
بر اساس آمار و اطلاعات در سال ۲۰۲۳ هزینه ساخت ماژول های انرژی خورشیدی در آمریکا و هند در حال حاضر حدود دو برابر بیشتر از چین میباشد.
همانطوریکه در مقالات قبلی متذکر شدم رئیس جمهور محترم ایران در مذاکره مستقیم با رئیس جمهور چین یکجا و تحت شرایط اقتصادی برد ، برد کمبود تجهیزات داخلی استفاده از انرژی های تجدیدپذیر را در اسرع وقت خریداری و به این حمل نماید . همچنین دولت محترم به مسئولین محترم وزارت آموزش و پرورش مقرر فرمایند تا مسئولین محترم آموزش هنرستانهای فنی چندین برنامه آموزشی با گرایش های جدید تا مهرماه ۱۴۰۴ برای اجرا آماده نمایند.
تدوین برنامه های آموزشی در سطح هنرستان های فنی ،گرایش نصب تجهیزات فنی تولید برق از انرژی خورشیدی،گرایش نصب تجهیزات فنی تولید برق از انرژی بادی،گرایش تعمیر و نگهداری تجهیزات در سطح هنرستان های فنی جهت بهره برداری از انرژی های تجدیدپذیر.
با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده و در دست انجام جهت افزایش هرچه بیشتر ظرفیتهای تولید برق با استفاده از انرژی های تجدید پذیر به امید خدا حداکثر از تابستان ۱۴۰۶ کشور ایران دیگر با ناترازی برق مواجه نشود.
در صورت عدم سرمایه گذاری در جهت استفاده بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر همراه با سایر اقدامات لازم فنی جهت افزایش ظرفیت تولید برق ایران ، عایق کاری ساختمانها ، تغییرات تعرفه برق مصرفی ایران و…. ناترازی برق کشور در تابستانها از سال ۱۴۰۴ هر ساله حداقل تا ۳ سال دیگر بیشتر از سال قبل خواهد شد . خسارت ناشی از کاهش تولیدات صنعتی سالهای اخیر بعلت ناترازی انرژی در ایران حدود ۱۲ میلیارد دلار برآورد میشود که بیشتر از سرمایه گذاری برای تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر بود. (۵)
با جلوگیری کامل از سوختن غیر مفید بلکه مضر برای محیط زیست مشعلهای تولید نفت …. از سال ۱۴۰۷رشد تولید انرژی برق ایران در صورت عدم تغییر شرایط فعلی داخلی و خارجی بیشتر از میانگین رشد دنیا خواهد شد.
بیش از ۵۰ درصد ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر ایران در سال ۱۴۰۳ را ظرفیت نیروگاه های تولید برق از انرژی خورشیدی بخود اختصاص داده اند.
در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۷۳ گیگاوات به ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر دنیا افزوده شد و کل ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر دنیا در اول سال ۲۰۲۴ حدود ۸۶۵۳ گیگاوات بوده است.
کشور چین از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ حدود ۱۵۷۲ میلیارد دلار در ارتباط با استفاده بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر سرمایه گذاری کرده است ، آمریکا ۵۵۰ ، اروپا ۷۸۵ میلیارد دلار در همین مدت در ارتباط با استفاده بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر سرمایه گذاری نمودند. در سال ۲۰۲۳ چین ۶۵/۵ درصد ظرفیت جدید استفاده از انرژی باد برای تولید برق جهان و ۶۲/۸ درصد ظرفیت جدید استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق جهان را بخود اختصاص داده است.
نمودار ۴ رشد ظرفیت نیروگاه های تجدید پذیر و پاک در ایران از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۳(۹)
تقریبا ۶۰ درصد ظرفیتهای در دست بهره برداری تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر ایران را نیروگاه های خورشیدی اعم از نیروگاه های بزرگ مقیاس و انشعابی بخود اختصاص دادند. نیروگاه های انشعابی میتوانند در تامین برق نقاط محروم ایران بدون وابستگی به شبکه سراسری برق کمک زیادی بنمایند.
یک پنل خورشیدی تقریبا با بیش از۹۰درصد سهم ساخت ایران در سال۱۵۰۰کیلووات ساعت به مدت۲۰سال برق تولید نموده است.
بهره برداری از پنلهای خورشیدی تولید برق آسان است ، هزینه های تعمیراتی آن در طول دوره بهره برداری بسیار کم است.
قانون هدفمند کردن یارانه مصوب ۱۳۸۸ ، قانون حمایت در صنعت برق مصوب ۱۳۹۴، ماده ۵۰قانون برنامه ششم و … را متاسفانه دولتهای وقت عملا اهداف قانون گذاران در ارتباط با گسترش تولید برق خورشیدی را عملی نکرده اند.
به عبارت دیگر مسئولین وقت عملا تا دولت سیزدهم اقدام زیادی در جهت اجرای قوانین در ارتباط با گسترش تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر نکردند دولت سیزدهم در این ارتباط اقدامات عملی را شروع نمود و مجوزهای لازم برای تولید حدود ۴۵۰۰ مگاوات برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر را صادر نمود وزیر محترم وقت نیرو برای تخصیص ارز جهت تامین تجهیزات این نیروگاهها لیست مربوطه را برای آقای دکتر علی آبادی وزیر محترم صمت وقت ارسال کرد زیر مجموعه وزارت صمت بدون در نظر گرفتن اهداف دولت سیزدهم به امضاء آقای دکتر علی آبادی به بانک مرکزی جهت تخصیص ارز لیستی به بانک مرکزی ارسال کردند متاسفانه برای تخصیص ارز تجهیزات نیروگاههای تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر ارزی تخصیص داده نشد.
اگر جناب دکتر علی آبادی قبل از امضاء لیست تخصیص ارز بعنوان هماهنگ کننده تخصیص ارز اندک توجهی مبذول میکردند . ناترازی برق در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ خیلی کمتر از ارقام فعلی میتوانست باشد.
خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا در تاریخ ۱۴۰۲/۱۰/۲۳ با تیتر درشت چنین نوشت :
رکورد شکنی ایران در دنیا با ساخت ۴۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی
به گزارش ایسنا پیرو ابلاغ مصوبه شورای اقتصاد در تاریخ ۱۲ مهرماه ۱۴۰۲ و مصوب شدن ساخت ۴۵۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر از آغاز اجرائی این مصوب یعنی ۴۰۰۰ مگاوات تولید برق با استفاده از انرژی خورشیدی تا حداکثر در پیک مصرف برق سال ۱۴۰۳ به شبکه سراسری متصل شود. آقای دکتر علی آبادی وزیر محترم وقت وزارت صمت در تنظیم اولویت بندی ارز برای پروژه های مصوب دستگاه های مختلف متاسفانه ارزی برای هیچ یک از پروژه های تولید برق با استفاده از انرژی خورشیدی در لیست ارسالی به بانک مرکزی حتی اسمی هم نبرده است.
جناب وزیر تصور نمیکرد که در دولت چهاردهم مسئولیت وزارت نیرو را عهده دار خواهد شد . عدم دقت جناب وزیر قبل از امضا لیست ارسالی در ارتباط با تخصیص ارز عملا سبب افزایش ناترازی برق ایران در سالهای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ بشرح فوق جناب آقای دکتر علی آبادی خسارت ناشی از عدم نفع صنایع ایران در سال ۱۴۰۳ بعلت کاهش یا قطع برق حدود ۱۲ میلیارد دلار بود. امید است جناب وزیر از گذشته درس گرفته باشد و با کوشش زیاد بتوانند سبب کاهش ناترازی برق ، آب و … در سالهای ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ به امید خدا بشود .
بر طبق گزارش مورخ ۱۴۰۴/۰۱/۲۳ تسنیم تحت عنوان پایان ناترازی برق در سال ۱۴۰۴
” جناب آقای دکتر عارف معاون اول محترم دولت چهاردهم در ۱۹ فروردین ماه ۱۴۰۴ چنین بیان فرمودند
” کشور در سال جاری با ناترازی برق مواجه نخواهد شد …… ناترازی برق در سالهای گذشته چالش های فراوانی ایجاد کرده بود اما سال ( ۱۴۰۴) شاهد این مشکل نخواهیم بود “
با توجه به افزایش ناترازی برق ایران در سالهای گذشته بخصوص از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ درصد ناترازی برق هر ساله نسبت به سال قبل ایران متاسفانه افزایش داشته است. در پیک مصرف برق تابستان ۱۴۰۳ حداقل حدود ۱۲۰۰۰ مگاوات کمبود ظرفیت تولید برق ایران بوده است.
بر مبنا چه اعداد و ارقامی و چه اطلاعات پشت پرده ای چنین اظهاراتی ایشان فرمودند جناب دکتر عارف که دانش آموخته رشته برق میباشد و سالهای سال به شغل شریف استادی در رشته برق تدریس نمودند بهتر از نویسنده این مجموعه واقفند که ناترازی برق ایران در سال ۱۴۰۳ اگر کلیه امکانات اعم از صدور مجوزهای قانونی ، تامین بودن هزینه سرمایه گذاری حداقل ۱۲ میلیارد دلار آمریکا با وضعیت ایران حداقل به ۳ سال زمان نیاز دارد. شاید جناب دکتر عارف از معجزه ای خبر داشتند؟ وگرنه چنان اظهار نظری نمیفرمودند خبرنگاری که این خبر را منتشر نموده است برخلاف نظر آقای دکتر عارف چنین اظهار نمود.
“ پایان ناترازی برق در سال ۱۴۰۴ با واقعیتی مغایر با شواهد ”
ایجاد ظرفیت های جدید تولید برق در ایران از سال ۱۴۰۰تا ۱۴۰۳بطور میانگین حدود ۳درصد بود در صورتیکه متاسفانه رشد مصرف برق ایران در این مدت سالانه حدود ۵درصد بود.
گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر با توجه به روند اشتغال جهانی در زمینه تولید تجهیزات فنی، نصب آنها ، بهره برداری از تجهیزات تجدیدپذیر دنیا در نمودار۵ آورده شد. عمر مفید این تجهیزات حدود ۲۰ سال میباشد. اشتغال پایدار زیادی برای فارغ التحصیلان رشته های مربوطه به این صنعت که لزوم ایجاد گرایش های تخصصی مربوط برای جلوگیری از تشدید ناترازی همراه با اقدامات دیگر از شام شب برای کشور ایران واجبتر هستند . و مهندسین لیسانس علمی ، کاربردی در رشته برق در سالهای آینده به امید خدا بیکار نخواهند بود.
نمودار ۵ تکامل اشتغال جهانی در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر بر اساس فناوری، ۲۰۱۲-۲۰۲۳ (۱۲)
نمودار ۶ درصد انرژی های تجدیدپذیر در مصرف نهایی انرژی جهانی از سال ۲۰۱۰تا ۲۰۳۰ را نشان میدهد اعداد تا سال ۲۰۲۴ واقعی و اعداد از سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ بر مبنای پیش بینی ieaرسم شده است .(۴)
نمودار ۷ روند تولید جهانی برق با استفاده از انواع حاملهای انرژی تجدیدپذیر از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۳۰ را نشان میدهد. تا سال ۲۰۲۴ برمبنا اعداد واقعی بعد از آن برمبنا پیش بینی iea نمودار رسم شده است.(۴)
نمودار ۸ روند تقریبی تولید جهانی فناوری انرژی های تجدیدپذیر کشور/ منطقه بین سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰ را نشان میدهد(۴)
همانطوریکه در نمودار ۸ دیده میشود روند تولید برق هند که سومین اقتصاد بزرگ دنیا در سال ۲۰۲۴ بود در میان اقتصادهای بزرگ بیشترین رشد را در سالهای اخیر بخود اختصاص داد.
استفاده از درصد انرژی های تجدیدپذیر در صنعت جهانی حمل و نقل تا سال ۲۰۳۰ بطور چشم گیری رشد خواهد کرد.
پیش بینی میشود کل انرژی های مصرفی ساختمانهای جهان تا سال ۲۰۳۰ نسبت به امروز بعلت افزایش سطح زیربنا و …. همچنین گرما کره زمین و کاهش هدر رفت انرژی های لازم جهت گرمایش و سرمایش تا سال ۲۰۳۰تغییر زیادی نداشته باشد اما بعلت روند گرمایش کره زمین مصرف انرژی جهت ایجاد سرمایش در ساختمانها بخصوص در هند ، چین ، ایران و…. از سال ۲۰۲۳ روند افزایشی زیادی خواهند داشت.(۵)
در سال ۲۰۲۳ افزایش ظرفیت جهانی انرژی های تجدیدپذیر بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته و به حدود ۵۶۵ گیگاوات رسید که سریع ترین رشد تولید ثبت شد انرژی های تجدیدپذیر در این دهه بوده است .
نمودار ۹ افزایش ظرفیت تولید برق توسط انواع انرژی تجدیدپذیر و سهم چین از آنرا را نشان میدهد.(۴)
نمودار ۱۰ افزایش ظرفیت برق تجدیدپذیر جهانی توسط فناوری ها مختلف از سال ۲۰۲۰ تا آخر سال ۲۰۲۴ را نشان میدهد.(۴)
تولید واقعی برق توسط نیروگاه های آبی در سراسر جهان در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل حدود ۶۰ درصد کاهش داشت و به حدود ۱۳ گیگاوات در سال ۲۰۲۳ رسیده است کاهش تولید برق نیروگاه های آبی مناطق کلیدی از جمله هند ، آمریکای شمالی ، منطقه آسه آن ، آمریکای لاتین ، ایران و … در سالهای آینده مانند سالهای قبل مسلما روند کاهشی خواهند داشت.(۴و۵)
نمودار ۱۱ روند تغییر ظرفیت خالص نیروگاههای تجدیدپذیر بر اساس کشور / مناطق مختلف دنیا در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ را بر حسب گیگاوات نشان میدهد.(۴)
براساس مفاد برنامه پنج ساله چهاردهم و پانزدهم چین، این کشور قصد دارد از سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ حدود ۳۲۰۷ گیگاوات ظرفیت تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر خود را افزایش دهد.
بر مبنا گزارش جولای ۲۰۲۴ iea – cop25 که تمام اهداف و برنامه های موجود ۱۵۰ کشور را ارزیابی کرد است ظرفیت نیروگاه های تولید برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر جهان تا سال ۲۰۳۰حدود ۱۱۵۰۰ گیگاوات و چین به تنهایی حدود ۵۱۵۰ گیگاوات پیش بینی نموده است . (۴)
نمودار ۱۲ ظرفیت تجمعی انرژی های تجدیدپذیر جهان در سال ۲۰۳۰ بر اساس کشور و مناطق مختلف که iea پیش بینی نموده را نشان میدهد .(۴)
با تمام برنامه هایی که کشورهای عربستان ، امارات ، ایران و … خاورمیانه قصد دارند جهت افزایش ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر سرمایه گذاری نمایند. بر مبنا پیش بینی iea کل ظرفیت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر خاورمیانه (ایران ، عربستان ، امارات و … )حداکثر معادل دو درصد ظرفیت دنیا در سال ۲۰۳۰ خواهد بود. (۴)
Iea پیش بینی نموده است که تا سال ۲۰۳۰ هند ظرفیت استفاده از نیروگاه های تجدیدپذیر خود را نسبت به سال ۲۰۲۲ سه برابر خواهد نمود یعنی به ۳۵۰ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ خواهد رساند به عبارت دیگر هند سومین کشور بزرگ تولید کننده برق با نیروگاه های تجدیدپذیر دنیا در سال ۲۰۳۰ خواهد بود.
نمودار ۱۳پیش بینی روند اضافه شدن ظرفیت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر آسیا ، اقیانوسیه در سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ بر مبنا اعداد واقعی و ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ برمبنا پیش بینی کشور ، مناطق مختلف را طبق برنامه ریزیهای بعمل آمده ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر را نشان میدهد.(۴)
ژاپن در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۵ گیگاوات با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر افزایش ظرفیت تولید برق داشت . دولت ژاپن حمایت های لازم جهت تسریع تولید برق خورشیدی در پشت بام ساختمانها را که از قبل شروع نموده بود در سالهای آینده تشدید خواهد کرد. (۵)
انتظار میرود سهم انرژی های تجدیدپذیر در کل تولید برق آسیا و اقیانوسیه از ۲۲ درصد در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۲درصد در سال ۲۰۳۰ مطابق روند جهانی افزایش یابد. (۴)
پیش بینی میشود ظرفیت تجمعی انرژی تجدیدپذیر اروپا که در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۹۴ گیگاوات بود در سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۶۰۰ گیگاوات برسد. (۴) (۵)
دولت چین جهت کاهش تولید گازهای گلخانه ای خود در سالهای اخیر تصمیمات خوبی گرفته است از جمله مجوزهای تاسیس کارخانه های جدید تولید فولاد چین به ازای از رده تولید خارج کردن کارخانه های قدیمی تولید فولاد را هم بعلت افزایش مازاد ظرفیت جهانی فولاد لغو کرده است. (۵)
با تجزیه و تحلیل اعداد و ارقام مصرف حاملهای انرژی تا سال ۲۰۲۴ دنیا میتوان گفت ، اشتهای جهان برای مصرف بیشتر انرژی با سرعتی بیش از حد متوسط دهه اخیر در سال ۲۰۲۴ سبب رشد ۲/۲ درصدی مصرف کل انرژی دنیا نسبت به سال ۲۰۲۳ شده است. روند این افزایش در سال ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ حداقل ادامه خواهد داشت. (۵)
افزایش گرما کره زمین در سال ۲۰۲۴ منجر به افزایش تقاضا جهانی برق به حدود۳/۴ درصد که بالاتر از رشد ۳/۲ درصدی تولید ناخالص جهانی در همین سال شده است. انرژی های تجدیدپذیر حدود ۳۸ درصد ،گاز طبیعی ۲۸ درصد، زغال سنگ ۱۵درصد ، نفت ۱۱ درصد ، انرژی هسته ای ۸ درصد افزایش مصرف انرژی جهان را در سال ۲۰۲۴ تامین کردند. (۴)(۵)
رشد تقاضا انرژی چین در سال ۲۰۲۴ حدود ۳درصد بود. که بسیار کمتر از رشد حدود ۶ درصدی سالهای قبل این کشور میباشد.
چین در سال ۲۰۲۴ بیشترین رشد تقاضا انرژی نسبت به هر کشور دیگری را داشت. در ارتباط با کاهش رشد مصرف انرژی چین در سال ۲۰۲۴ نسبت به سالهای قبل ، به امید خدا در مقاله ای که وضعیت جهانی تولید فولاد ایران و دنیا در سال ۲۰۲۴ را بشرط زنده بودن در ارتباط با روند تولید فولاد چین توضیح خواهم داد. (۵)
دومین افزایش تقاضا جهانی انرژی در سال ۲۰۲۴ را هند بخود اختصاص داد.
اسراف بیش از حد کشورهای صنعتی در مصرف انرژی در چهار دهه گذشته اخیر به ازای واحد تولید محصولات مختلف مثلا یک تن فولاد خام با پرداخت بهای ناچیز برای نفت ، گاز ، ذغال سنگ و … سبب تولید بیش از حد لازم گازهای گلخانه کره زمین شدند. این اسراف در روند مصرف انرژی سبب ایجاد تغییرات شدید اقلیمی دنیا و سبب افزایش رفاه نسبی کشورهای پیشرفته صنعتی نسبت به رفاه کشورهای عقب نگاه داشته دنیا مانند ایران شدند. (۵)
تغییرات اقلیمی دنیا سبب ایجاد خسارتهای مادی و جانی که مسئول اصلی آن کشورهای پیشرفته صنعتی و چین بودند در سالهای اخیر عمدتا کشورهای عقب نگاهداشته شده مانند ایران تحمل کردند .
درصد سهم نفت از کل تقاضا نفت در جهان پس از پنجاه سال در سال ۲۰۲۴ اندکی کمتر از ۳۰ درصد شد. در سال ۲۰۲۴ تقاضا گاز طبیعی جهان حدود۲/۷ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش یافت به حدود ۱۱۵ میلیارد متر مکعب رسید ، میانگین مصرف جهانی گاز در دهه اخیر سالانه حداقل حدود ۷۵ میلیارد متر مکعب در سال بود.(۵)
برای افزایش سریع ظرفیت تولید برق جهت تامین سرمایش در نقاط مختلف دنیا منجمله هند و چین سبب افزایش مصرف یک درصدی ذغال سنگ دنیا در سال ۲۰۲۴ شد. به عبارت دیگر افزایش مصرف ذغال سنگ دنیا در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ حدود ۶۵ میلیون تن بود، در اثر افزایش مصرف ذغال سنگ گاز co2 زیادی هم به کره زمین تحمیل گردید، به عبارت دیگر افزایش مصرف ذغال سنگ در چین ، هند و…. بعلت افزایش تولید گاز co2 سبب گرمایش بیشتر کره زمین و تغییرات اقلیمی خواهد شد .(۵)
بیش از ۵۰ درصد ذغال سنگ دنیا در سال ۲۰۲۴ را چین عمدتا با ذغال سنگ وارداتی مصرف نمود.(۵)
همانطوریکه گفته شد به علت تغییرات شدید اقلیمی که مقصر اصلی آن چین و کشورهای صنعتی دنیا هستند عمدتا مصرف بیش از حد انرژی در چهار دهه گذشته این کشورها جهت رسیدن به رشد تولید بیشتر ، افزایش مستمر درآمد ناخالص ملی و افزایش سطح رفاه زندگی ساکنین کشورهای پیشرفته صنعتی ، افزایش رشد زیاد تولید چین و سایر کشورها گردید. افزایش رشد تولید چین در دو دهه اخیر یکی از عوامل رشد تغییرات اقلیمی در دنیا شد که خسارتهای مادی و حیاتی زیادی در سالهای اخیر به ایران و جهان تحمل گردید.(۵)
با افزایش قیمت حاملهای انرژی در دو دهه اخیر کشورهای پیشرفته غربی مجبور شدند با انجام تحقیقات هزینه بر زیاد جهت افزایش راندمان ، کاهش مصرف ویژه انرژی و … مثلا مصرف انرژی به ازاء تن تولید فولاد خام را تا به امروز نسبت به ۵۰ سال قبل حدود ۶۰ درصد کاهش دهند.(۵)
این کشورها همزمان با رسیدن به رشد تولید،رشد اقتصادی، افزایش درآمد ناخالص ملی هر ساله نسبت به سال قبل از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۳عمدتا نسبت به کاهش مصرف کل انرژی خود جهت کاهش تولید گازco2 بر طبق اعداد جدول شماره ۲ اقدام نمودند. (۵)
جدول شماره ۲ انتشار دی اکسیدکربن در اثر مصرف انرژی های فسیلی و… بر حسب میلیون تن گاز co2(مقایسه اعداد سال۲۰۱۲ با ۲۰۲۲ (۱۰)
| ردیف | کشور | ۲۰۱۲ | ۲۰۲۲ | درصد ۲۰۲۲ |
| ۱ | چین | ۸۸۹۷۷.۶ | ۱۰۵۵۰.۲ | ۳۰.۷%+ |
| ۲ | آمریکا | ۵۰۸۹.۱ | ۴۸۲۵.۸ | ۱۴.۰%– |
| ۳ | هند | ۱۸۲۵.۵ | ۲۵۹۵.۸ | ۷.۶%+ |
| ۴ | ژاپن | ۱۲۹۳.۸ | ۱۰۶۵.۷ | ۳.۱%– |
| ۵ | اندونزی | ۴۷۰.۱ | ۶۹۲.۰ | ۲.۰%+ |
| ۶ | ایران | ۵۲۲.۰ | ۶۶۷.۴ | ۱.۹%+ |
| ۷ | آلمان | ۷۷۳.۰ | ۶۳۴.۹ | ۱.۸%– |
| ۸ | عربستان سعودی | ۵۱۶.۶ | ۶۱۲.۵ | ۱.۸%+ |
| ۹ | کره جنوبی | ۶۱۲.۶ | ۵۹۲.۴ | ۱.۷%– |
| ۱۰ | کانادا | ۵۴۵.۵ | ۵۱۹.۷ | ۱.۵%– |
| کل دنیا | ۳۲۲۱۹.۸ | ۳۴۳۷۴.۱ | ۱۰۰% |
بعنوان مثال مصرف انرژی بازاء تولید یک تن فولاد خام در سال ۲۰۲۴ به طور میانگین نسبت به سال ۲۰۰۰ حدود ۳۰ درصد کاهش داشت.
بر مبنای اعداد مندرج در جدول شماره ۲ ایران به علت مصرف زیاد انرژی در سال ۲۰۲۲ که جمعیت آن حدود یک دهم دنیا میباشد حدود ۱/۹ درصد از کل گاز CO۲ دنیا را به تنهایی تولید کرده است ایران ششمین کشور از لحاظ تولید بیشترین درصد گاز CO۲ دنیا در محیط زیست سال ۲۰۲۲ بوده است. جمعیت ایران در سال ۲۰۲۲ حدود یک دهم جمعیت دنیا بود همانطوریکه در جدول ۲ مشاهده میشود بجز آمریکا سایر کشورهای پیشرفته صنعتی دنیا با وجود رشد اقتصادی توانستند مصرف کل انرژی خود را در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۱۲ کاهش دهند.
حدود ۷درصد کل انرژی مصرفی دنیا در سال ۲۰۲۴ برای تولید فولاد در دنیا مصرف شدند.
جدول شماره ۳ تولید فولاد ایران-دنیا در سال ۲۰۲۴ و درصد تغییرات مثبت یا منفی آنها را با تولید ۲۰۲۳ مقایسه شد.(۱۱)
| کشور | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۳%/۲۰۲۴ | |
| ۱ | چین | ۱۰۰۵۱.۱ | ۱۰۲۲.۵ | ۱.۷- |
| ۲ | هند | ۱۴۹.۶ | ۱۴۰.۸ | ۶.۳ |
| ۳ | ژاپن | ۸۴.۰ | ۸۷.۰ | ۳.۴- |
| ۴ | ایالات متحده | ۷۹.۵ | ۸۱.۴ | ۲.۴- |
| ۵ | روسیه | ۷۰.۷ | ۷۶.۰ | ۷.۰- |
| ۶ | کره جنوبی | ۶۳.۵ | ۶۶.۷ | ۴.۷- |
| ۷ | آلمان | ۳۷.۲ | ۳۵.۴ | ۵.۲ |
| ۸ | ترکیه | ۳۶.۹ | ۳۳.۷ | ۹.۴ |
| ۹ | برزیل | ۳۳.۷ | ۳۲.۰ | ۵.۳ |
| ۱۰ | ایران | ۳۱.۰ | ۳۰.۷ | ۰.۸ |
| ۱۱ | ویتنام | ۲۲.۱ | ۱۹.۲ | ۱۴.۹ |
| ۱۲ | ایتالیا | ۲۰.۰ | ۲۱.۱ | ۵.۰- |
| ۱۳ | اندونزی | ۱۷.۰ | ۱۶.۸ | ۰.۹ |
| ۱۴ | مکزیک | ۱۳.۷ | ۱۶.۴ | ۱۶.۵- |
| ۱۵ | کانادا | ۱۲.۲ | ۱۲.۲ | ۰.۱ |
| ۱۶ | اسپانیا | ۱۱.۸ | ۱۱.۴ | ۳.۳ |
| ۱۷ | فرانسه | ۱۰.۸ | ۱۰.۰ | ۷.۶ |
| ۱۷ | مصر | ۱۰.۷ | ۱۰.۴ | ۳.۶ |
| ۱۹ | عربستان سعودی | ۹.۶ | ۹.۹ | ۳.۴- |
| ۲۰ | مالزی | ۸.۸ | ۷.۵ | ۱۶.۹ |
| ۲۱ | اوکراین | ۷.۶ | ۶.۲ | ۲۱.۶ |
| ۲۲ | استرالیا | ۴.۸ | ۵.۵ | ۱۱.۹- |
| ۲۳ | پاکستان | ۴.۱ | ۵.۳ | ۲۳.۲- |
| ۲۴ | سوئد | ۴.۰ | ۴.۳ | ۵.۵- |
| ۲۵ | بریتانیا | ۴.۰ | ۵.۶ | ۲۹.۰- |
| ۲۶ | اسلوواکی | ۳.۹ | ۴.۴ | ۱۱.۷- |
| ۲۷ | آرژانتین | ۳.۹ | ۴.۹ | ۲۱.۶- |
| ۲۸ | امارات متحده عربی | ۳.۷ | ۳.۸ | ۱.۴- |
| ۲۹ | سایر کشورها | ۴۲.۵ | ۴۳.۶ | ۲.۵- |
| ۳۰ | دنیا | ۱۸۸۲.۶ | ۱۸۹۷.۹ | ۰.۸- |
همانطوریکه در جدول دیده میشود با وجود افزایش ظرفیت تولید فولاد خام ایران در سال ۲۰۲۴ راه اندازی شدند.ضریب بهره برداری از ظرفیتهای موجود تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۴ کمی کمتر از ۶۰ درصد بود ، با وجود این بعضی از مسئولین صنعت مرتبا خواهان سرمایه گذاری بیشتر برای افزایش ظرفیت تولید فولاد خام ، با وجود اینکه بنا به عللی حداقل ۲۵ درصد ظرفیت قابل تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۴ بدون استفاده مفید ماندند. بجای هزینه کردن از منابع کم مالی ایران برای افزایش ظرفیت تولید فولاد خام بهتر نیست بدون هزینه سرمایه گذاری زیاد این مسئولین بزرگوار امکان افزایش ضریب بهره برداری از ظرفیتهای موجود تولید فولاد خام ایران را به وجود آورند؟
یکی از علل افزایش جهانی تقاضای برق در سال ۲۰۲۴ گسترش مراکز هوش مصنوعی بخصوص در چین و آمریکا میباشد .
پیش بینی میشود این روند افزایشی در سال ۲۰۲۵ هم ادامه داشته باشد و عامل دیگر افزایش تقاضای جهانی برق، گسترش تولید و فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۴ بود (حدود ۱۷ میلیون خودروهای برقی در سال ۲۰۲۴ در جهان فروخته شدند.)
در سال ۲۰۲۴ بیشترین درصد از رشد جهانی برق با افزایش تولید و مصرف انرژی های تجدیدپذیر در دنیا تامین شد زیرا در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰۰ گیگاوات به ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر دنیا افزوده شدند .(۶)
نمودار ۱۴ نرخ‌های کلیدی رشد جهانی و سهم رشد تقاضای انرژی نمودار رشد تولید ناخالص داخلی ، رشد تقاضا برق و … سال ۲۰۲۴ جهان نسبت به سال ۲۰۲۳ را نشان میدهد.(۶)
همانطوریکه مشاهده میشود رشد تقاضا برق سریعتر از رشد کل تقاضای انرژی و رشد تولید ناخالص داخلی دنیا در سال۲۰۲۴بود.(۵)
نمودار ۱۵ مقایسه تغییرات درصد تقاضای انواع انرژی مصرفی مناطق مختلف را نشان میدهد.(۶)
تقاضای جهانی گاز طبیعی در سال ۲۰۲۴ حدود ۲/۷ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۱۵ میلیارد متر مکعب افزایش یافت.(۵)
نمودار ۱۶روند تغییر تقاضا گاز طبیعی دنیا از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ و مناطق مختلف را نشان میدهد.(۶)
مصرف گاز طبیعی برای تولید برق در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ بعلت افزایش استفاده از ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر اندکی نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش یافت.(۵)
در سال ۲۰۲۴ تولید جهانی برق با استفاده از انرژی ذغال سنگ نسبت به سال ۲۰۲۳ حدود یک درصد متاسفانه افزایش یافت و به حدود ۱۰۷۰۰ تراوات ساعت رسید.(۵)
مصرف ذغال سنگ متالورژی جهان در سال ۲۰۲۴ حدود ۰/۵ کاهش نسبت به سال ۲۰۲۳ به علت کاهش جهانی ۸ دهم درصد تولید فولاد همچنین افزایش درصد تولید فولاد چین با استفاده از کوره های قوس الکتریکی و کاهش کل تولید فولاد چین و … در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ شدند .(۵)
با توجه به اینکه تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۸۸۲/۶ میلیون تن بود حدود ۵۰ درصد تولید جهانی فولاد خام دنیا در سال ۲۰۲۴ در چین تولید شدند لذا بیشترین درصد مصرف ذغال سنگ متالورژی دنیا را چین در سال ۲۰۲۴ مانند دو دهه گذشته بخود اختصاص داد.(۵)
نمودار ۱۷روند تغییر تقاضا ذغال سنگ کشورهای پیشرفته از سال ۱۹۷۴ تا ۲۰۲۴ را نشان میدهد.(۶)
بیشترین رشد مقدار مصرف ذغال سنگ کشورهای پیشرفته صنعتی دنیا تا سال ۲۰۰۷ بود این مصرف در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۰۷ حدود ۵۰ درصد کاهش یافت. (۵)
مصرف ذغال سنگ آمریکا در سال ۲۰۲۳ نسبت ۲۰۲۲ حدود ۱۷ درصد و در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ حدود ۴درصد معادل ۱۰ میلیون تن کاهش داشت. با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا علاوه بر اینکه این روند کاهشی مصرف ذغال سنگ ادامه نخواهد داشت بلکه مصرف بیشتر ذغال سنگ و سایر انرژی های فسیلی در آمریکا را متاسفانه دنیا تجربه خواهد کرد.
در اتحادیه اروپا روند کاهش تقاضای ذغال سنگ چند سال اخیر تا سال ۲۰۲۴ ادامه داشت زیرا چندین کشور عضو اتحادیه اروپا نیروگاههای تولید برق با استفاده از ذغال سنگ خود را در سالهای اخیر از مدار تولید خارج کردند. (۵)
انگلستان در سال ۱۸۸۲ اولین نیروگاه تولید برق جهانی با استفاده از انرژی ذغال سنگ را ابداع نموده بود در سال ۲۰۲۴ به لیست کشورهایی که مصرف ذغال سنگ سالانه آن نزدیک به صفر شده است قرار گرفت.
تقاضای جهانی برق در سال۲۰۲۳ نسبت به سال قبل حدود ۲/۵ درصد و در سال ۲۰۲۴نسبت به سال ۲۰۲۳حدود ۳/۴ درصد افزایش داشت. با توجه به روند رشد گرما زمین پیش بینی میشود جهان در سالهای پیش روی با افزایش مصرف برق مواجه بشود.(۵)
روند افزایش میانگین حرارت سالانه کشورهای خاورمیانه در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ تقریبا بیشتر از سایر نقاط دنیا بود.
ترکیه در بین سایر کشورهای منطقه در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ بیشترین گرما را تجربه کرد پس از ترکیه کشور ایران بیشترین گرما را که یکی از علل رشد ناترازی انرژی ایران در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ شد تحمل نمود . رشد گرمای کشور عراق کمتر از ترکیه و ایران در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ بود. (۶)
نمودار ۱۸روند تغییر مصرف نهایی برق دنیا ، چین ، اقتصادهای پیشرفته ، هندوستان کشورهای جنوب شرقی آسیا را بطور میانگین از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ ، سال ۲۰۲۳ و ۲۴ را نشان میدهد. (۶)
افزایش مصرف جهانی برق در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰۸۰ تراوات ساعت بود که تقریبا دو برابر میانگین رشد سالانه دهه گذشته جهان میباشد.
مصرف برق چین در سال ۲۰۲۴ حدود ۷ درصد معادل ۵۵۰ تراوات ساعت افزایش یافته است ، این درصد افزایش سالانه مصرف برق برای کشوری مانند چین هم در دهه گذشته بی سابقه بود.
نمودار ۱۹روند تغییر سالانه مصرف برق جهان بر حسب بخش های مختلف ساختمانی ، صنعت و حمل و نقل را برای سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نشان میدهد. (۶)
همانطوریکه مشاهده میشود رشد مصرف برق در بخش ساختمان جهان در سال ۲۰۲۴ چهار برابر رشد آن از سال ۲۰۲۳ بعلت گرمای کره زمین برای سرمایش بخش ساختمانی عمدتا در چین ، هند ، ایران و …. مصرف شده است. (۵)
روند پیشرفت تکنولوژی تولید خودروهای برقی که میتواند با یک بار شارژ باتری بطور میانگین حدود ۴۰۰ کیلومتر را طی کنند در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴ میلیون و در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۷ میلیون دستگاه در دنیا فروش رفته است. (۶)
به عبارت دیگر مصرف انرژی های فسیلی در بخش حمل و نقل جهانی در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ روند کاهشی داشتند مصرف برق این بخش در سالهای اخیر روند افزایشی داشته است ، روند افزایش مصرف برق بخش جهانی حمل و نقل در سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ با درصد رشد کمتری در سالهای آینده دور از انتظار نیست.(۵)
نمودار ۲۰روند تغییر فروش خودروهای برقی باتری دار ، وسایل نقلیه هیربدی پلاکین ، چین ، اروپا ، ایالات متحده آمریکا و بقیه دنیا از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ را نشان میدهد.(۶)
تولید جهانی برق همانطوریکه گفته شد در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ حدود ۱۲۰۰ تراوات ساعت رشد داشته است.
انرژی های پاک بیش از ۸۰ درصد رشد تولید برق جهان در سال ۲۰۲۴ را تامین کردند. (۵)
نمودار ۲۱درصد افزایش سالهای مختلف انواع حاملهای انرژی تامین کننده برق جهان از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۲۴ را نشان میدهد.(۶)
نمودار ۲۲روند تغییر سالانه در تولید برق جهانی براساس انرژی های مختلف در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ را در نشان میدهد.(۶)
با مصرف سوخت های فسیلی در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۰ درصد تولید برق جهانی عمدتا در چین ، هندوستان و …. مصرف شدند.
انرژی های تجدیدپذیر حدود ۳۵ درصد برق جهان در سال ۲۰۲۴ را تامین کردند. قسمت عمده رشد تولید برق
در ایالات متحده آمریکا گاز طبیعی حدود ۴۰ درصد، انرژی های تجدیدپذیر حدود ۲۳ درصد ، انرژی هسته ای حدود ۱۸ درصد ، ذغال سنگ حدود ۱۶ درصد برق سال ۲۰۲۴ آمریکا را تامین کردند.(۶)
نمودار ۲۳ ترکیب تولید برق مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۲۴ را نشان میدهد. (۶)
انرژی های تجدیدپذیر تقریبا حدود ۵۰ درصد برق تولیدی سال ۲۰۲۴ کشورهای عضو اتحادیه اروپا را تامین کردند که خیلی بیشتر از میانگین جهانی میباشد، تولید اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ با استفاده از برق هسته ای ۲۳ درصد ، گاز طبیعی ۱۶ درصد و ذغال سنگ ۱۱ درصد تامین بود. (۵)
نمودار۲۴ روند تغییر کل ظرفیت انرژی های تجدیدپذیرسالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ را بصورت واقعی و ۲۰۲۴ را بصورت تقریبی بر حسب گیگاوات نشان میدهد. (۶)
نمودار ۲۵روند تغییر تولید برق با استفاده از انرژی باد و انرژی خورشید در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ را بر حسب گیگاوات در مناطق مختلف دنیا را نشان میدهد. (۶)
مجموع گاز co2 تولیدی جهان در سال ۲۰۲۴ مرتبط با مصرف انواع انرژی ۰/۸ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.(۵)
نمودار ۲۶ روند تولید جهانی گاز co2 در ارتباط با مصرف کل انرژی دنیا از سال ۱۹۰۰ تا سال ۲۰۲۴ را بر حسب گیگاتن نشان میدهد.(۶)
تولید گاز co2 چین در ارتباط با مصرف انرژی در سال ۲۰۲۴ با وجود کاهش تولید فولاد حدود ۰/۴درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.(۵)
تولید گاز co2 هند مرتبط با مصرف انرژی هندوستان در سال ۲۰۲۴ حدود ۵/۳ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.
به عبارت دیگر هندوستان در سالهای اخیر مانند دو دهه گذشته چین هرساله با تولید بیشتر گاز co2 به رشد اقتصادی بیشتری رسیده است ، متاسفانه این روند حداقل تا ۵ سال دیگر ادامه خواهد داشت.
نمودار ۲۷ روند انتشار کل گاز co2 و انتشار سرانه گاز co2 جهان را بر حسب مناطق مختلف از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ را نشان میدهد. (۶)
همانطوریکه دیده میشود میزان انتشار گاز co2 در ارتباط با مصرف انرژی جهان در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲۰ میلیون تن معادل ۱/۱ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش داشت ، که عمدتا بعلت کاهش ۵/۷ درصدی مصرف ذغال سنگ و نیم درصدی کاهش مصرف نفت دنیا و … در این سال بوده است .(۵)
انتشار گاز co2 ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۴نسبت به سال ۲۰۲۳حدود ۲۰میلیون تن معادل نیم درصد کاهش داشت.(۵)
عمدتا بعلت کاهش ۴/۵ درصدی مصرف ذغال سنگ این کشور در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ بود زیرا این کشور کمترین درصد تولید برق با استفاده از انرژی ذغال سنگ را در ۶۰ سال اخیر داشته است ، متاسفانه مصرف ذغال سنگ و سایر انرژی های فسیلی در سالهای آینده با توجه به ریاست جمهوری ترامپ در روند انتشار گازهای گلخانه ای آمریکا حداقل در ۳ سال آینده روند افزایشی آمریکا را متاسفانه تجربه خواهد کرد. (۵)
تولید گاز co2 مربوط به مصرف انرژی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ حدود ۲/۲ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ معادل ۵ میلیون تن co2 کاهش داشت .
حدود ۵۰ درصد برق اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تولید شد.(۶)
دمای بسیار بالا درجه حرارت جهان در سال ۲۰۲۳ ، ۲۰۲۴ بعلت تغییرات شدید اقلیمی در سال ۲۰۲۴ سبب افزایش تقاضای مصرف برق برای سرمایش عمدتا مناطق مسکونی در چین ، هندوستان ، ایران و …. سبب افزایش انتشار گازهای گلخانه ای جهان در سال ۲۰۲۴ گردید که آثار زیان آور آنرا در سال ۲۰۲۵ به بعد با ایجاد سیل ، طوفان های کشنده ، خشکسالی بیشتر در ایران و مناطقی از کره زمین خواهیم بود.(۵)
موج شدید گرما در ماه های مه و ژوئن سال۲۰۲۴ در هند سبب افزایش شدید تقاضای برق برای تامین رفاه نسبی سرمایشی مردم گردید. بعلت افزایش مصرف سوختهای فسیلی عمدتا برای تولید برق بیشتر ، تولید گازهای گلخانه ای هند در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۰ میلیون تن نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.(۶) (۵)
انتظار افزایش میانگین حرارت کره زمین در سال ۲۰۲۵ و سالهای آینده جهان ، همراه با رشد هر چند کمتر اقتصاد جهانی نیاز بشر برای تامین سرمایش و …. سبب رشد مصرف انرژی و به عبارت دیگر رشد تولید گاز co2 تولیدی دنیا خواهد شد.(۵)
در سطح جهان استفاده بیشتر از انواع انرژی های تجدیدپذیر جهان در شش سال گذشته از تولید حدود ۱/۴ گیگاتن گاز های گلخانه ای سالانه جهان بطور میانگین جلوگیری شد که معادل انتشار مجموع گازهای گلخانه ای سالانه آلمان ، فرانسه ، ایتالیا و بریتانیا میباشد.(۶)
جدول شماره ۴ تامین کل انرژی جهان بر حسب هگزاژول در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ را نشان میدهد .(۶)
| کل عرضه انرژی ( اگزاژول) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| مجموع | ۶۲۲ | ۶۳۴ | ۶۴۸ | ۱.۸% | ۲.۲% |
| انرژی های تجدیدپذیر | ۸۹ | ۹۲ | ۹۷ | ۳.۱% | ۵.۸% |
| انرژی هسته ای | ۲۹ | ۳۰ | ۳۱ | ۲.۲% | ۳.۷% |
| گاز طبیعی | ۱۴۴ | ۱۴۵ | ۱۴۹ | ۰.۷% | ۲.۷% |
| نفت | ۱۸۸ | ۱۹۲ | ۱۹۳ | ۱.۹% | ۰.۸% |
| ذغال سنگ | ۱۷۲ | ۱۷۵ | ۱۷۷ | ۲.۰% | ۱.۲% |
جدول شماره ۵ تولید برق جهان در سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بر حسب تراوات ساعت را نشان میدهد.(۶)
| تولید برق ( تراوات ساعت) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| مجموع | ۲۹۱۵۳ | ۲۹۸۹۷ | ۳۱۱۵۳ | ۲.۶% | ۴.۲% |
| انرژی های تجدیدپذیر | ۸۶۴۳ | ۹۰۷۴ | ۹۹۹۲ | ۵.۰% | ۱۰% |
| انرژی هسته ای | ۲۶۸۴ | ۲۷۴۳ | ۲۸۴۴ | ۲.۲% | ۳.۷% |
| گاز طبیعی | ۶۵۲۶ | ۶۶۲۲ | ۶۷۹۳ | ۱.۵% | ۲.۶% |
| نفت | ۸۰۱ | ۷۶۲ | ۷۳۸ | ۴.۸%- | ۳.۲%- |
| ذغال سنگ | ۱۰۴۵۲ | ۱۰۶۴۵ | ۱۰۷۳۶ | ۱.۸% | ۰.۹% |
جدول شماره ۶ تولید برق جهان در سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴بر حسب گیگاوات را نشان میدهد. (۶)
| استقرار فناوری | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| ظرفیت برق ( گیگاوات) | |||||
| انرژی هسته ای | ۸ | ۶ | ۷ | ۳۰%- | ۳۳% |
| خورشیدی | ۲۳۲ | ۴۲۶ | ۵۵۳ | ۸۴% | ۳۰% |
| باد | ۷۵ | ۱۱۶ | ۱۱۹ | ۵۴% | ۲.۹% |
| خودروهای برقی (میلیون) | ۱۰ | ۱۴ | ۱۷ | ۳۴% | ۲۶% |
| پمپ های حرارتی( گیگاوات) | ۱۱۲ | ۱۰۹ | ۱۰۸ | ۲.۷%- | ۱.۵%- |
جدول شماره ۷ تولید جهانی گاز co2 از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بر حسب میلیون تن در سال را نشان میدهد. (۶)
| انتشار co۲ ( میلیون تن co۲) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| انتشار co2 | ۳۶۸۱۹ | ۳۷۲۷۰ | ۳۷۵۶۶ | %۱.۲ | %۰.۸ |
| گاز طبیعی | ۷۴۳۸ | ۷۵۰۲ | ۷۶۸۴ | %۰.۹ | %۲.۴ |
| نفت | ۱۱۲۵۰ | ۱۱۳۴۴ | ۱۱۳۷۷ | %۰.۸ | %۰.۳ |
| ذغال سنگ | ۱۵۱۹۲ | ۱۵۴۸۹ | ۱۵۶۲۳ | %۲.۰ | %۰.۹ |
| انرژی زیستی و پسماند | ۲۴۰ | ۲۴۱ | ۲۵۰ | %۰.۷ | %۳.۵ |
| فرآیند صنعتی | ۲۷۰۰ | ۲۶۹۴ | ۲۶۳۲ | %۰.۲- | %۲.۳ |
جدول شماره ۸ تامین انرژی کل جهان سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بر حسب اگزاژول را نشان میدهد. (۶)
| کل عرضه انرژی (اگزاژول) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| جهان | ۶۲۲ | ۶۳۴ | ۶۴۸ | %۱.۸ | %۲.۲ |
| ایالات متحده | ۹۱ | ۹۰ | ۹۱ | %۱.۴- | %۱.۷ |
| اتحادیه اروپا | ۵۵ | ۵۲ | ۵۲ | %۴.۵- | %۰.۵ |
| چین | ۱۶۰ | ۱۶۹ | ۱۷۴ | %۵.۷ | %۲.۹ |
| هند | ۴۳ | ۴۵ | ۴۸ | %۶.۷ | %۴.۹ |
جدول شماره ۹ تولید جهانی برق سال از ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بر حسب تراوات ساعت را نشان میدهد . (۶)
| تولید برق (تراوات ساعت) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| جهان | ۲۹۱۵۳ | ۲۹۸۹۷ | ۳۱۱۵۳ | %۲.۶ | %۴.۲ |
| ایالات متحده | ۴۴۷۳ | ۴۴۱۹ | ۴۵۵۶ | %۱.۲- | %۳.۱ |
| اتحادیه اروپا | ۲۷۹۲ | ۲۷۱۸ | ۲۷۶۹ | %۲.۶- | %۱.۹ |
| چین | ۸۹۴۷ | ۹۵۶۴ | ۱۰۲۰۵ | %۶.۹ | %۶.۷ |
| هند | ۱۸۱۴ | ۱۹۵۸ | ۲۰۵۹ | %۷.۹ | %۵.۲ |
جدول شماره ۱۰ انتشار گاز co2 جهان از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بر حسب میلیون تن را نشان میدهد(۶)
| انتشار co۲ (میلیون تن co۲) | نرخ رشد | ||||
| ۲۰۲۲ | ۲۰۲۳ | ۲۰۲۴ | ۲۰۲۲-۲۳ | ۲۰۲۳-۲۴ | |
| جهان | ۳۶۸۱۹ | ۳۷۲۷۰ | ۳۷۵۶۶ | %۱.۲ | %۰.۸ |
| ایالات متحده | ۴۷۱۷ | ۴۵۶۷ | ۴۵۴۶ | %۳.۲- | %۰.۵* |
| اتحادیه اروپا | ۲۶۸۳ | ۲۴۵۵ | ۲۴۰۱ | %۸.۵- | %۲.۲- |
| چین | ۱۲۰۱۳ | ۱۲۵۵۲ | ۱۲۶۰۳ | %۴.۵ | %۰.۴ |
| هند | ۲۶۹۱ | ۲۸۳۶ | ۲۹۸۷ | %۵.۴ | %۵.۳ |
نمودار ۲۸ شاخص عملکرد زیست محیطی و شاخص های منتخب ایران و جهان ۲۰۲۴ (۷)
نمودار ۲۹ رشد اشتغال و سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر در سراسر جهان (۷)
نمودار ۳۰ توزیع اشتغال جهانی در حوزه انرژی های تجدیدپذیر بر اساس فناوری (۷)
نمودار ۳۱ اشتغال در حوزه انرژی های تجدیدپذیر در ایران و کشورهای همسایه در سال ۲۰۲۲ (۷)
مراجع :
۱– سید تقی نعیمی، روند تولید فولاد از دیدگاه انرژی و حفظ محیط زیست در دنیا و ایران، انجمن مهندسین شیمی ایران، مجموعه مقالات اولین سمینار ملی، پیشگیری و کاهش آلودگی در صنایع فرایندی، ۱۹/۴/۸۱
۲– E. Cook, “The Flow of Energy in an Industrial Society” Scientific American, 1971 p. 135
۴- iea Renewables 2024
۵-تحلیل نویسنده
۶- iea Global Energy Review 2025
۷-تحقیقات انرژی و اقتصاد محیطی گروه مهندسی مکانیک، پردیس شهرضا، دانشگاه اصفهان، ایران- صادق مطهر ( برگرفته از سایت www.doi.org)
۸-Energy Institute Statistical Review of World Energy 2024
۹- سایت وزارت نیرو – سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا)
۱۰- مقاله اعداد سخن میگویند نوشته سید تقی نعیمی تاریخ انتشار اردیبهشت سال ۱۴۰۳
۱۱-www.worlsteel.org ژانویه ۲۰۲۵تاریخ
۱۲- IRENA – Renewable Energy and Jobs- Annual Review 2024