تحلیلی بر روند توسعه صادرات سنگ طبیعی برزیل
بررسی موردی آمار در ۲۰۲۴
مقاله ای از سیامک اخطاری مشاور و کوچ توسعه صادرات سنگهای ساختمانی ایران – آلمان در معدن۲۴
مقدمه
معدن ۲۴:صنعت سنگ طبیعی یکی از بخش‌های مهم در زنجیره ارزش صنایع معدنی و ساختمانی به شمار می‌رود که می‌تواند سهم بسزایی در صادرات غیرنفتی کشورها ایفا کند. بررسی روند صادرات سنگ طبیعی کشورهای موفق، به‌ویژه برزیل، می‌تواند چشم‌انداز و الگوی مناسبی برای ایران در جهت توسعه صادرات این بخش فراهم کند. در این نوشتار، با تحلیل داده‌های صادرات سنگ برزیل به ایالات متحده در سال‌های اخیر، تلاش می‌شود پیشنهادهایی عملیاتی برای ارتقاء موقعیت جهانی صنعت سنگ ایران ارائه گردد.
بررسی موردی: صادرات سنگ برزیل به ایالات متحده
طبق داده‌های منتشرشده توسط U.S. International Trade Commission، در سال ۲۰۲۴، صادرات Quartzite برزیلی به ایالات متحده به ۳۶۸.۵ میلیون دلار آمریکا رسید که ۵۵.۶ درصد از کل صادرات سنگ طبیعی برزیل را تشکیل می‌دهد. این رقم رشد چشمگیر ۱۲۰.۵ درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد.
در همین بازه زمانی، صادرات سایر انواع سنگ طبیعی برزیل به ایالات متحده کاهش ۲۹.۳ درصد داشته‌اند. با این حال، کل صادرات سنگ طبیعی برزیل به ایالات متحده در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، ۱۳.۵۵ درصد رشد داشته و به ۶۶۲.۶ میلیون دلار رسیده است.
این رشد عمدتاً ناشی از تمرکز صادرات برزیل بر یک محصول خاص (Quartzite)، سرمایه‌گذاری در فرآوری با کیفیت بالا، حضور فعال در بازارهای هدف، و برندسازی موثر بوده است.
وضعیت ایران: فرصت‌ها و چالش‌ها
ایران با دارا بودن تنوع قابل‌توجهی از سنگهای طبیعی مانند مرمریت، تراورتن، و گرانیت،مرمر پتانسیل بالایی در صادرات این محصولات دارد. با این حال، ایران برخلاف برزیل، ذخایر قابل‌توجهی از کوارتزیت ندارد و نمی‌تواند در این بخش خاص با برزیل رقابت مستقیم داشته باشد.
با این وجود، تجربه برزیل می‌تواند الگویی باشد برای نحوه سیاست‌گذاری، تمرکز بر مزیت‌های نسبی، و توسعه زیرساخت‌های صادراتی.
پیشنهادهایی برای توسعه صادرات سنگ ایران
1. تمرکز بر سیاست‌گذاری هوشمند صادراتی
تدوین استراتژی ملی صادرات سنگ طبیعی با در نظر گرفتن منافع زنجیره ارزش داخلی.
معافیت‌های مالیاتی و مشوق‌های گمرکی برای صادرکنندگان حرفه‌ای محصولات فراوری شده.
حمایت از ایجاد شرکتهای مدیریت صادرات – یا جوینت ونچر /مشارکت همکاری صادراتی برای تجمیع منابع و کاهش رقابت ناسالم – متمرکز و بر اساس برند سازی مدرن.
۲. سرمایه‌گذاری در برندسازی بین‌المللی
خلق برندهای تجاری با هویت بصری و داستان محصول (stone storytelling) برای افزایش ارزش افزوده.
شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند Marmomac، Coverings USA و Stone+tec با هویت بصری یکپارچه ملی.
استفاده از طراحان و معماران بین‌المللی برای معرفی کاربردهای نوآورانه سنگ ایرانی.
۳. حضور فیزیکی و مستمر در بازارهای هدف
راه‌اندازی دفاتر دائم فروش و مراکز نمایشگاهی در کشورهایی بازار هدف که مطالعهات تحقیق بازار آن را بیان می کند.
اعزام هیئت‌های تجاری و بازاریابی منظم با حمایت وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت- انجمنها و اتاق بازرگانی .
ایجاد دفاتر توزیع- خدمات پس از فروش، کنترل کیفیت و تعامل با مشتریان در بازارهای اصلی.
۴. سرمایه‌گذاری در به‌روزرسانی فناوری فرآوری
جایگزینی ماشین‌آلات فرسوده با تجهیزات با کیفیت ایرانی و البته استفاده از تکنولوژی های روز دنیا با تسهیلات صادرات محور.
ایجاد مراکز تحقیق و توسعه (R&D) با تمرکز بر نوآوری در فرآوری سنگ و تولید محصولات خاص مانند اسلب، تایل.نصب خشکه با فریم بدون دخالت سیمان .
۵. دیپلماسی اقتصادی سنگ
وارد کردن صنعت سنگ در سیاست‌های کلان تجاری کشور از جمله در توافقات منطقه‌ای.
ایجاد تعامل هدفمند میان تولیدکنندگان، اتاق بازرگانی، و رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف.
جمع‌بندی
تجربه موفق برزیل در صادرات سنگ، به‌ویژه Quartzite، به ایالات متحده نشان می‌دهد که تمرکز بر مزیت‌های نسبی، برندسازی حرفه‌ای، و حضور مؤثر در بازار هدف، می‌تواند جهش قابل توجهی در صادرات این بخش ایجاد کند. ایران با وجود فقدان ذخایر کوارتزیت، می‌تواند با اتخاذ رویکردی هوشمندانه در سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش، و دیپلماسی فعال، جایگاه جهانی خود را در صنعت سنگ بازآفرینی کند.