مدل “Seven C’s” یا هفت اصل ارتباط مؤثر و کاربرد آن در معدن و صنایع معدنی (Seven C’s of Effective Communication)
مقاله ای از محمدجواد آبگون دکتری تخصصی منابع انسانی و هم بنیان گذار موسسه مشاوره مدیریت سبا در معدن۲۴
مقدمه
معدن ۲۴:در فضای عملیاتی و مدیریتی معدن و صنایع معدنی، ارتباطات مؤثر نقشی تعیین‌کننده در ایمنی، بهره‌وری، تصمیم‌گیری و پیشبرد پروژه‌ها ایفا می‌کند. از هماهنگی میان تیم‌های بهره‌برداری، نگهداری، زمین‌شناسی و ایمنی گرفته تا تعامل با پیمانکاران، مشاوران، ناظران و مدیران ستادی، همه‌چیز وابسته به انتقال دقیق، به‌موقع و حرفه‌ای اطلاعات است.
مدل «Seven C’s» یا هفت اصل ارتباط مؤثر چارچوبی کاربردی برای بهبود کیفیت ارتباطات در این صنعت پرتلاطم و فنی فراهم می‌کند.
۱. شفافیت (Clear)
در معدن، ابهام یعنی ریسک.
پیام‌ها، دستورالعمل‌ها یا مکاتبات باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که برداشت واحد و روشنی برای همه مخاطبان – از مهندس شیفت گرفته تا اپراتور دستگاه حفاری – داشته باشد.
مثال:
نمونه اشتباه: “لطفاً ایمنی محدوده عملیات را رعایت کنید.”
نمونه صحیح: “پیش از شروع عملیات حفاری در جبهه شرقی، حتماً گازسنجی انجام شود و تهویه اضطراری فعال باشد.”
۲. اختصار (Concise)
در محیط‌های معدنی، زمان و تمرکز محدود است؛ بنابراین پیام باید بدون زیاده‌گویی، مستقیماً به اصل موضوع بپردازد.
مثال:
نمونه اشتباه: “خواهشمند است نسبت به انجام اقدامات لازم در راستای بهبود شرایط محیط‌زیست معدن اقدام فرمایید.”
نمونه صحیح: “لطفاً تا پایان هفته سیستم مدیریت پسماند در بخش تغلیظ اصلاح شود.”
۳. ملموس و دقیق (Concrete)
پیام باید مبتنی بر داده‌های فنی، آمار قابل سنجش یا موقعیت‌های مشخص باشد. کلی‌گویی در حوزه‌ای که با سنگ، فولاد، آتش‌بار و ماشین‌آلات سنگین سروکار دارد، خطرناک است.
مثال:
نمونه اشتباه: “مصرف انرژی بالاست.”
نمونه صحیح: “در خردایش خط ۲، مصرف برق نسبت به ماه گذشته ۱۵٪ افزایش یافته؛ لطفاً عملکرد موتورهای سنگ‌شکن بررسی شود.”
۴. درستی (Correct)
واژه‌ها، مقیاس‌ها، اعداد و مفاهیم باید دقیق، معتبر و متناسب با واژگان تخصصی معدن و صنایع معدنی باشد.
مثال:
نمونه اشتباه: “نمونه‌برداری خاک انجام شد.”
نمونه صحیح: “نمونه‌برداری خاک از عمق ۱.۵ متری در ایستگاه BH-21 طبق استاندارد ASTM D420 انجام گرفت.”
۵. انسجام (Coherent)
در گزارش‌نویسی فنی، مکاتبات مهندسی یا حتی هماهنگی میان تیم‌ها، انسجام در ارائه اطلاعات و رعایت ترتیب منطقی محتوا حیاتی است.
مثال:
نمونه اشتباه: “دیروز انفجار انجام شد. قبل از آن، چند چال حفاری شده بود. پایداری هم بررسی شد.”
نمونه صحیح: “ابتدا پایدارسازی جبهه جنوبی انجام شد، سپس ۵ چال به عمق ۳.۵ متر حفاری شد و در نهایت انفجار در ساعت ۱۵ با موفقیت انجام گرفت.”
۶. کامل بودن (Complete)
هر پیام باید به‌طور کامل اطلاعات لازم برای اقدام، تصمیم یا پاسخ را دربرداشته باشد – به‌ویژه در محیط‌هایی که فاصله فیزیکی میان سایت، کارخانه و دفتر زیاد است.
مثال:
نمونه اشتباه: “جلسه با پیمانکار برگزار می‌شود.”
نمونه صحیح: “جلسه با پیمانکار حفاری (شرکت راه‌سنگان) روز شنبه، ساعت ۱۰ صبح در اتاق کنترل پروژه برگزار می‌شود. محور جلسه: بررسی تاخیر در عملیات چال‌زنی جبهه غربی.”
۷. ادب و احترام (Courteous)
در ارتباط با همکاران، ناظران، نیروهای شیفت، مدیران یا پیمانکاران، لحن حرفه‌ای و احترام‌آمیز نشانه بلوغ ارتباطی در فضای صنعتی است. حتی در شرایط بحران یا خطا، می‌توان محترمانه برخورد کرد.
مثال:
نمونه اشتباه: “اگه مسئول نگهداری وظیفه‌شو درست انجام می‌داد، این توقف پیش نمی‌اومد!”
نمونه صحیح: “لازم است با تیم نگهداری جلسه‌ای برگزار شود تا دلایل توقف تجهیزات بررسی و اقدامات اصلاحی انجام شود.”
نتیجه‌گیری
در صنعت معدن و صنایع معدنی، که هم با نیروی انسانی متنوع سروکار داریم و هم با فناوری‌های پیچیده، ارتباط مؤثر یک مزیت رقابتی است. رعایت اصول هفت‌گانه شفافیت، اختصار، دقت، صحت، انسجام، جامعیت و احترام در ارتباطات سازمانی، فنی و بین‌فردی باعث ارتقای ایمنی، بهره‌وری، کاهش خطا و بهبود تصمیم‌گیری می‌شود.