تحلیل وضعیت زنجیره ارزش و توسعه صنعتی کشور از زبان رئیس هیات عامل ایمیدرو
معدن۲۴- رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر، توجه کافی به موضوعات کلیدی در حوزه توسعه صنعتی و زنجیره ارزش در کشور وجود نداشته است. رقابت بر سر مواد معدنی در بسیاری از نقاط جهان جریان دارد، اما این رقابت تنها محدود به استخراج مواد اولیه نیست؛ بلکه زنجیره ارزش نیز به همان اندازه اهمیت دارد. کشورهای موفق توانسته‌اند این دو حوزه را به هم پیوند دهند و مزیت رقابتی پایداری ایجاد کنند.
به گزارش معدن۲۴، محمد آقاجانلو روز دوشنبه در جریان برگزاری نخستین کنفرانس طلا، نقره و مس استیل پرایس در محل هتل المپیک تهران اظهار داشت: توسعه صنعتی شامل فعالیت‌هایی است که از استخراج مواد معدنی آغاز شده و تا تولید محصول نهایی ادامه می‌یابد. متأسفانه، کشور ما عمدتاً در مراحل ابتدایی این زنجیره باقی مانده است و در برخی موارد که سرمایه‌گذاری‌هایی انجام شده، مانند تولید فولاد آلیاژی، هنوز نتوانسته‌ایم به محصولات با فناوری بالا دست یابیم.
وی بیان‌داشت: دلایل اصلی این وضعیت را می‌توان به سه عامل اصلی نسبت داد:
۱. زیرساخت‌های نامناسب: زیرساخت‌های فیزیکی و صنعتی در کشور به حدی نیست که بتوانند از فناوری‌های نوین بهره‌برداری کنند. ما معمولاً سال‌ها بعد از دیگر کشورها به فناوری‌های جدید دسترسی پیدا می‌کنیم.
۲. مسائل انرژی و حمل و نقل: مشکلات مربوط به انرژی پایدار و حمل و نقل نیز بر روند توسعه تأثیر منفی گذاشته است. نبود زیرساخت‌های مناسب حمل و نقل و مشکلات مربوط به تأمین انرژی، فرآیندهای تولید را با چالش مواجه کرده است.
۳. سازوکارهای نهادین: سیاست‌های صنعتی، مجوزدهی و تعرفه‌ها معمولاً بر اساس ارزش افزوده و توسعه پایدار تنظیم نمی‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که نتوانیم به راحتی به صادرات محصولات خود فکر کنیم.
آقاجانلو ادامه‌داد: در نهایت، برای بهبود وضعیت زنجیره ارزش و توسعه صنعتی، نیازمند مدل‌های جدید مالی و قراردادهای مشارکتی هستیم که بتوانند به توسعه زنجیره کمک کنند. سازمان‌های توسعه‌ای باید در این زمینه فعال‌تر عمل کنند و مدل‌های جدیدی را پیاده‌سازی نمایند.
وی با اشاره به نکاتی که در تحلیل وضعیت توسعه صنعتی و زنجیره ارزش کشور قابل تأمل است، تصریح‌کرد: در واقع این مشکلات نشان‌دهنده یک نبود توازن جدی در سیاست‌گذاری‌ها و زیرساخت‌های موجود است.
سیاست‌گذاری بر پایه استخراج
معاون وزیر صمت اظهار داشت: متأسفانه، سیاست‌های فعلی بیشتر بر پایه استخراج منابع طبیعی متمرکز شده‌اند و کمتر به موضوعات ارزش افزوده و زنجیره ارزش توجه شده است. کشورهای مانند ترکیه و مکزیک توانسته‌اند با تغییر رویکرد حکمرانی خود، از مزیت‌های منابع طبیعی به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر حرکت کنند. این تغییر نیاز به یک استراتژی جامع و بلندمدت دارد که شامل آموزش، تحقیق و توسعه، و حمایت از صنایع نوآورانه باشد.
سرمایه انسانی و نیروی کار
وی یادآور شد: یکی از چالش‌های اصلی ما در حوزه نیروی انسانی است. فقدان تیم‌های چندرشته‌ای و به‌روز نبودن دانش تخصصی در حوزه‌های مختلف، مانع از توسعه زنجیره ارزش می‌شود. ما نیاز داریم که نه تنها مهندسان و مدیران تولید خوبی داشته باشیم، بلکه باید بر روی پرورش مدیران با دیدگاه‌های تجاری و بازار محور نیز کار کنیم.
تحلیل زنجیره ارزش
آقاجانلو گفت: تحلیل زنجیره ارزش نیازمند وجود شرکت‌های مشاور با تخصص‌های چندگانه است که بتوانند به طور جامع به تحلیل بازار، رفتار مصرف‌کنندگان و نیازهای بین‌المللی بپردازند. این امر مستلزم وجود داده‌های کافی و به‌روز و همچنین تجربیات بین‌المللی است.
توسعه بازار
وی افزود: ضعف در توسعه بازار یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هاست. بسیاری از صنایع داخلی حتی نمی‌توانند فراتر از محدوده جغرافیایی خود حرکت کنند. این موضوع نشان‌دهنده فقدان شناخت کافی از بازارهای هدف و نیازهای مشتریان است. برای حل این مشکل، باید برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای برای مدیران و کارآفرینان ایجاد شود تا بتوانند به درک بهتری از بازارهای داخلی و بین‌المللی دست یابند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: برای رسیدن به موفقیت در زنجیره ارزش و توسعه صنعتی، نیازمند یک رویکرد جامع هستیم که شامل اصلاح سیاست‌ها، سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی، تقویت شرکت‌های مشاور و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه بازار باشد. این تغییرات می‌تواند به ما کمک کند تا از پتانسیل‌های موجود بهره‌برداری کنیم و جایگاه خود را در بازار جهانی تقویت کنیم.
وی با اشاره به سیاست‌گذاری‌های صنعتی و معدنی کشورهای مختلف، در ادامه مقایسه‌ای از چند کشور معدنی که توانسته‌اند با سیاست‌های مناسب از خام‌فروشی فاصله بگیرند و به سمت زنجیره ارزش حرکت کنند، ارائه داد.