پیشنهاد جنجالی ترامپ: دسترسی روسیه به معادن استراتژیک در ازای صلح در اوکراین
معدن۲۴: در تحولی مهم که می‌تواند توازن ژئوپلیتیکی بازار مواد معدنی جهان را دگرگون کند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در دیدار با ولادیمیر پوتین، پیشنهاداتی شامل دسترسی روسیه به منابع معدنی حیاتی در آلاسکا و اوکراین را به‌عنوان بخشی از یک بسته صلح در جنگ اوکراین آماده کرد.
این طرح شامل برداشتن بخشی از تحریم‌های صنعت هوافضای روسیه و امتیاز بهره‌برداری از عناصر نادر زمین در مناطق اشغالی اوکراین است.
بنا بر گزارش منابع آگاه، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، مسئول طراحی بسته اقتصادی پیشنهادی است. یکی از ارکان این بسته، راه‌اندازی پروژه‌های معدنی مشترک آمریکا–روسیه در خاک اوکراین است، کشوری که با وجود بحران جنگ، به‌عنوان یکی از قطب‌های آینده منابع حیاتی معدنی در اروپا شناخته می‌شود.
بر اساس برآوردهای سازمان زمین‌شناسی اوکراین، این کشور حدود ۵ درصد از منابع معدنی حیاتی جهان را در اختیار دارد. به‌ویژه گرافیت با ذخایر ۱۹ میلیون تنی و لیتیوم که برآورد می‌شود نزدیک به یک‌سوم از ذخایر قابل استخراج اروپا را شامل می‌شود. همچنین، فلزاتی چون مس، نیکل، کبالت، نقره، روی، سرب، منگنز و عناصر کمیاب زمین نیز در پایگاه داده‌های این نهاد ثبت شده‌اند.
در کنار معادن، منطقه غنی از نفت و گاز تنگه برینگ نیز بخشی از بسته پیشنهادی آمریکا به روسیه است. این منطقه، که در مرز آبی میان روسیه و آلاسکا قرار دارد، حدود ۱۳ درصد از ذخایر نفت جهان را در خود جای داده و از نظر ژئواستراتژیک، یکی از حساس‌ترین نقاط انرژی جهان محسوب می‌شود.
تحلیلگران معتقدند واگذاری حق توسعه این منطقه به روسیه، می‌تواند پیامدهایی فراتر از پایان جنگ اوکراین داشته باشد؛ از جمله افزایش نفوذ کرملین در بازار انرژی جهانی و دسترسی به زیرساخت‌های صادراتی جدید در اقیانوس آرام.
با وجود جذابیت اقتصادی این طرح برای طرف روسی، مخالفان آن در اروپا و کی‌یف نسبت به نادیده‌گرفتن حاکمیت ملی اوکراین هشدار داده‌اند. هرگونه واگذاری دسترسی به معادن در سرزمین‌های اشغالی، به معنای تثبیت وضعیت اشغال و نقض صریح قوانین بین‌المللی تلقی می‌شود.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به همراه رهبران اتحادیه اروپا، با این سناریو مخالفت کرده‌اند و هشدار داده‌اند که هیچ توافقی بدون مشارکت مستقیم اوکراین مشروع نخواهد بود. ترامپ نیز تأکید کرده که آتش‌بس و کاهش تنش‌ها هدف اصلی مذاکرات است، اما توافق جامع بدون همراهی اوکراین ممکن نیست.
اینکه مواد معدنی استراتژیک در قلب یک توافق صلح جهانی قرار بگیرند، نشان‌دهنده اهمیت فزاینده منابع زیرزمینی در معادلات ژئوپلیتیک نوین است. اگر این توافق نهایی شود، نه تنها می‌تواند به تغییر ساختار بازارهای لیتیوم و گرافیت در جهان منجر شود، بلکه مسیر تازه‌ای برای رقابت روسیه و آمریکا در حوزه صنایع معدنی و انرژی‌های نو ترسیم خواهد کرد.
در مقابل، اگر مذاکرات به شکست بیانجامد، ممکن است همین منابع، به‌جای ابزار صلح، به سوخت ادامه جنگ بدل شوند.