بخشنامه جدید وزارت صمت برای ساماندهی معادن؛ مهلت سه‌ماهه و سخت‌گیری برای پروانه‌های بلااستفاده
معدن۲۴: وزارت صنعت، معدن و تجارت با صدور بخشنامه‌ای تازه، مهلت سه‌ماهه به بدهکاران و معادن نیمه‌فعال داد تا تعهدات معوق خود را انجام دهند و در عین حال، زمینه خلع ید سریع از بهره‌بردارانی که پروانه‌های معدنی را بدون فعالیت نگه داشته‌اند فراهم شود؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، تلاش برای بازگرداندن سرمایه‌گذاران واقعی به بخش معدن است.
سال‌ها اجرای قانون معادن ایران با تفسیرهای متناقض و بوروکراسی پیچیده همراه بوده و بسیاری از معادن به دلیل پرداخت نکردن حقوق دولتی، نداشتن طرح‌های به‌روز بهره‌برداری یا بی‌توجهی به الزامات فنی، نیمه‌فعال یا غیرفعال مانده‌اند. نبود وحدت رویه در اجرای ماده ۴۵ آیین‌نامه اجرایی نیز باعث شده تصمیم‌گیری درباره تمدید یا لغو پروانه‌ها در استان‌های مختلف بر اساس سلیقه عمل شود.
بخشنامه شماره ۵۶۰۸۰۲۴ وزارت صمت در چنین فضایی ابلاغ شده است. این مصوبه به بهره‌برداران متعهد فرصتی سه‌ماهه برای تسویه بدهی‌ها، به‌روزرسانی طرح‌های بهره‌برداری و معرفی مسئول فنی می‌دهد، اما هم‌زمان پیش‌بینی کرده در صورت بی‌توجهی، معدن به سرعت از ید آنان خارج و به شورای معادن استان ارجاع شود. لغو کلیه بخشنامه‌های گذشته و تمرکز مسئولیت اجرا بر مدیران کل استان‌ها از دیگر مفاد این دستورالعمل است.
یکی از محورهای مهم بخشنامه، استفاده الزام‌آور از سامانه کاداستر معدنی به عنوان درگاه اصلی کلیه فرآیندهای تمدید و پیگیری است؛ اقدامی با هدف افزایش شفافیت و کاهش مکاتبات پراکنده، هرچند موفقیت آن به کارکرد پایدار سامانه و دسترسی برابر فعالان وابسته است.
کارشناسان معتقدند این رویکرد ترکیبی از حمایت و سخت‌گیری است که می‌تواند معادن غیرفعال را به چرخه تولید بازگرداند و مانع از گروگان‌گیری پروانه‌ها شود. با این حال، هشدار داده می‌شود که سخت‌گیری بیش از حد بر بهره‌برداران خرد، خطر خروج آنان از بازار را به همراه دارد و احتمال تأثیر منفی بر اشتغال محلی وجود دارد.
در دو هفته نخست اجرای این بخشنامه، استقبال محتاطانه‌ای از سوی بهره‌برداران دیده شده، اما نگرانی درباره نحوه اعمال موارد سخت‌گیرانه همچنان پابرجاست. تحلیلگران می‌گویند اگر وزارت صمت بتواند اجرای عادلانه و یکپارچه مقررات را تضمین کند، این بخشنامه ممکن است به نقطه عطفی در نظم‌بخشی به مدیریت منابع معدنی کشور تبدیل شود.
اجرای رویکرد جامع مدیریت ضایعات در فولاد هرمزگان با تأکید بر اقتصاد چرخشی
معدن۲۴: یکی از شرکت‌های بزرگ فولادی کشور با هدف زیباسازی محیط کار، ارتقای ایمنی و بهداشت و حفاظت از محیط زیست، رویکردی جامع در مدیریت ضایعات بر پایه سه اصل کاهش، استفاده مجدد و بازیافت طبق استانداردهای انجمن جهانی فولاد اتخاذ کرده است.
این طرح با هدف تبدیل مدیریت پسماند به یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامت کارکنان، افزایش بهره‌وری و ایجاد تصویر مثبت از شرکت اجرا می‌شود. مسئولان این واحد صنعتی معتقدند که محیط کاری تمیز و منظم، علاوه بر کاهش استرس و ایجاد حس تعلق در کارکنان، شاخص‌های مسئولیت اجتماعی را تقویت کرده و از آسیب‌های زیست‌محیطی جلوگیری می‌کند.
سیاست‌های اتخاذشده شامل تفکیک ضایعات از مبدأ، همکاری با پیمانکاران مجاز و آموزش کارکنان است. برای کاهش تولید ضایعات، اقداماتی مانند استفاده از تجهیزات بادوام‌تر، بهینه‌سازی مصرف مواد اولیه و دیجیتالی‌سازی فرآیندها در دستور کار قرار گرفته است.
ضایعات صنعتی و عادی به‌صورت تفکیک‌شده در محل تولید جمع‌آوری و در دسته‌هایی چون کاغذ، پلاستیک، فلز، شیشه و زباله تر، در محل‌های مشخص ذخیره یا به مراکز بازیافت و امحا منتقل می‌شوند. تیم‌های تخصصی پسماند به‌صورت روزانه فرآیند جمع‌آوری را انجام داده و نظارت هفتگی برای حفظ استانداردهای بهداشتی و نظم محیط کار برقرار است.
در بخش فرهنگی، دوره‌های آموزشی با هدف ارتقای آگاهی نسبت به اهمیت تفکیک و نقش فردی در حفظ محیط زیست برگزار می‌شود. این برنامه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که مشارکت کارکنان را افزایش دهند و با مشوق‌های اختصاصی، نقش فعال‌تری در جمع‌آوری و تفکیک ایجاد کنند.
برای بهبود فرآیندها، گردش‌کارهای تخصصی مانند مدیریت پسماند، خاک و نخاله‌های ساختمانی، روغن‌ها و پارچه‌های روغنی تدوین شده است. همچنین گسترش سطل‌های تفکیک، بررسی فناوری‌های نوین بازیافت و راه‌اندازی سیستم پاداش‌دهی از دیگر برنامه‌هاست.
چشم‌انداز نهایی این طرح، تبدیل شرکت به الگوی موفق مدیریت ضایعات در صنعت فولاد است؛ با هدف کاهش حداکثری تولید ضایعات و افزایش حداکثری بازیافت، چابک‌سازی عملیات جمع‌آوری و بارگیری، کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند و حتی فروش بخشی از ضایعات از مبدأ برای کسب منافع اقتصادی بیشتر و حفظ محیط زیست.
در پایان، مدیران این طرح تأکید کرده‌اند که گرچه تا تحقق شرایط ایده‌آل فاصله وجود دارد، اما با تداوم برنامه‌ریزی و اجرای این سیاست‌ها، دستیابی به جایگاه پیشرو در مدیریت ضایعات و خدمات شهری دور از دسترس نخواهد بود.