میلگرد ایران به عراق؛ پنجره صادرات باز اما با محدودیت‌های جدی
معدن۲۴: با وجود شایعات درباره توقف صادرات میلگرد ایران به عراق، بررسی‌ها نشان می‌دهد این مسیر هنوز باز است، اما به‌دلیل فشار تعرفه‌ای، موانع غیرتعرفه‌ای و رقابت تولید داخلی عراق، ادامه فعالیت در این حوزه دشوارتر از گذشته شده است.
از سوم اکتبر ۲۰۲۴، دولت عراق بر واردات میلگرد سایز ۱۰ تا ۳۲ میلی‌متر از همه مبادی، تعرفه اضافی ۲۰ درصدی وضع کرده است. این تعرفه چهار ساله بوده و پس از پایان دوره صرفاً بازنگری می‌شود، نه حذف.
در آوریل ۲۰۲۵، هیئت دولت عراق افزایش ۱۰ درصدی دیگر را توصیه کرد که در صورت اجرا، نرخ تعرفه به ۳۰ درصد خواهد رسید. از ژوئن ۲۰۲۵ نیز تعرفه واحد در همه گذرگاه‌ها، شامل اقلیم کردستان، اعمال می‌شود و اختلاف مسیر حمل از نظر تعرفه از بین رفته است.
واردکنندگان میلگرد به عراق باید پیش از ارسال، گواهی انطباق را از نهادهای تأییدشده COSQC مانند Intertek و TÜV Rheinland دریافت کنند. بدون این گواهی، ترخیص ممکن نیست. علاوه بر این، مواردی از محدودیت عبور در گذرگاه‌های مرزی گزارش شده که ریسک اجرایی را افزایش می‌دهد.
سیاست‌های سخت‌گیرانه بانک مرکزی عراق در تراکنش‌های دلاری – از جمله محرومیت چند بانک از دسترسی به دلار – هزینه و زمان واردات را بالا برده است. هرچند مسیرهایی برای تسویه با ارزهای جایگزین معرفی شده، اما نیازمند مستندسازی دقیق و انطباق با مقررات جدید است.
عراق به‌ویژه در اقلیم کردستان از ظرفیت تولید قابل‌توجهی برخوردار است؛ شرکت‌هایی نظیر Van Steel، Sulaimani Steel و Alpha Steel بخش بزرگی از نیاز داخلی را تأمین می‌کنند و محصولات آن‌ها مطابق استانداردهای بین‌المللی عرضه می‌شود.
در شرایط فعلی، میلگرد ایران با قیمت ۴۵۰ دلار در تن EXW و تعرفه ۲۰ درصدی، پس از هزینه حمل و مرزی به ۵۸۰ تا ۶۰۰ دلار در تن در عراق می‌رسد. با تعرفه ۳۰ درصدی، این رقم تا ۶۴۰ دلار در تن افزایش می‌یابد. این در حالی است که میلگرد ترکیه با قیمت پایه بالاتر، پس از تعرفه و حمل، معمولاً به مرز عدم‌صرفه نزدیک می‌شود.
کارشناسان توصیه می‌کنند صادرات میلگرد ساده به عراق به‌دلیل اشباع بازار و نزدیک شدن به خودکفایی، جای خود را به دو مسیر بدهد:
1. تأمین بالادستی (شمش)؛ نیاز عراق به خوراک واحدهای نورد همچنان پایدار است و قراردادهای بلندمدت می‌تواند موقعیت راهبردی ایجاد کند.
2. محصولات پیشرفته؛ شامل مقاطع سنگین ساختمانی، میلگردهای آلیاژی یا ضدخوردگی، شبکه‌های جوش‌شده و ورق‌های پوشش‌دار که ارزش افزوده بالاتری دارند و رقابت مستقیم با تولیدکنندگان داخلی را کاهش می‌دهند.