معرفی استانداردهای ابعادی و کیفی سنگ‌های ساختمانی از کوپ خام تا محصول نهایی
مقاله ای از سیامک اخطاری در معدن۲۴
مقدمه
معدن ۲۴:سنگ ساختمانی یکی از مهم‌ترین مصالح مصرفی در صنعت ساختمان است که علاوه بر ویژگی‌های زیبایی‌شناختی، باید دارای ابعاد، کیفیت سطح، مقاومت مکانیکی و دوام مشخصی باشد. استانداردسازی در فرآیند استخراج، برش، ساب و فرآوری باعث می‌شود محصول نهایی با ( رواداریها ) تلورانس‌های مشخص و کیفیت پایدار به بازار عرضه شود. این مقاله برای نخستین بار در صنعت سنگ ساختمانی ایران به بررسی استانداردهای ملی و بین‌المللی مرتبط با ابعاد و کیفیت سنگ‌های ساختمانی، به تفکیک مراحل تولید و انواع سنگ‌ها می‌پردازد.
بر اساس استاندارد ISIRI 14235 و استاندارد EN 1467/1468/1469، سنگ‌های ساختمانی را می‌توان در چهار گروه اصلی تقسیم کرد:
مرمر (Onyx / Marble): سنگ متامورف با بلورهای درشت کلسیت، شفافیت بالا و قابلیت صیقل عالی.
مرمریت (Marble): اغلب به تمام سنگ‌های آهکی متامورفیزه گفته می‌شود، رنگ‌ها و نقش‌های متنوع دارند.
تراورتن (Travertine): سنگ رسوبی متخلخل با حفرات مشخص، مناسب برای نما و کف.
گرانیت (Granite): سنگ آذرین درونی با سختی و مقاومت سایشی بالا، مناسب برای فضاهای پرتردد.
۲. ابعاد و رواداری (تلورانس) کوپ خام
کوپ سنگ باید دارای وجوه نسبتاً قائم و بدون شکستگی‌های عمیق باشد.
استانداردهای مرجع:
ISIRI 14235 – الزامات ابعادی کوپ سنگ ساختمانی
EN 1467 – Dimensional requirements for rough blocks
ابعاد متداول کوپ:
طول: ۱٫۵ تا ۳ متر
عرض: ۱٫۲ تا ۲ متر
ارتفاع: ۱٫۲ تا ۲ متر
تلورانس یا رواداری مجاز:
اختلاف سطح وجوه ≤ ۲% بعد اصلی
انحراف قائم بودن وجوه ≤ ۱۵ mm در هر متر
شکستگی مجاز ≤ ۱۰% سطح وجه
۳. ابعاد و تلورانس یا رواداری محصول اسلب
اسلب (Slab) نتیجه برش کوپ در قله‌بر است.
استانداردهای مرجع:
ISIRI 14236 – سنگ ساختمانی اسلب
EN 1468 – Requirements for slabs
ASTM C1528 – Standard Guide for Selection of Dimension Stone
ابعاد متداول اسلب:
طول: ۲٫۴ تا ۳٫۲ متر
عرض: ۱٫۲ تا ۲ متر
ضخامت اسلب: ۲۰ ± ۱٫۵ mm یا ۳۰ ± ۲ mm
۴. ابعاد و تلورانس یا رواداری محصول تایل (Cut-to-Size)
تایل‌ها برای کف، نما یا پله استفاده می‌شوند.
استانداردهای مرجع:
ISIRI 12015 – تلورانس یا رواداری ابعادی تایل
EN 12057 / 12058 – Requirements for modular tiles
ASTM C615 / C616 / C1527 – Dimension stone specifications
تلورانس‌ها یا رواداری:
تلورانس طول و عرض: ± ۱ mm تا ± ۲ mm
تلورانس ضخامت: ± ۱ mm برای ضخامت ≤ ۲۰ mm
تابیدگی (Warping): ≤ ۰٫۳٪ طول قطعه
۵. استانداردهای کیفی و پرداخت سطح
پرداخت‌های متداول:
سابیده (Polished)
مات (Honed)
بوش‌هَمِر (Bush-hammered)
تامبل، سندبلاست و غیره
کنترل کیفیت سطح:
ISIRI 12017 – کنترل کیفیت پرداخت
EN 12372 / EN 12371 – تست مقاومت خمشی و یخبندان
تلورانس/ رواداری عیوب سطحی:
پرشدگی رزین و اپوکسی باید یکنواخت باشد
ترک‌های سطحی نباید از عمق مجاز (معمولاً ≤ ۲ mm) فراتر روند
خط و خش سطح در گرید پولیش ≥ ۸۰۰ نباید محسوس باشد
۶. استانداردهای اقلام مصرفی در فرآوری
رزین و اپوکسی:
باید دارای گواهی ISO 9001 و سازگاری شیمیایی با سنگ باشد
مقاومت حرارتی ≥ ۸۰°C
عدم زردشدگی (UV resistant)
ساب و لقمه‌ها:
سختی و گرید استاندارد بر اساس FEPA
عمر مفید و نرخ برداشت کنترل‌شده
. نتیجه‌گیری
اجرای دقیق استانداردهای ابعادی و کیفی در صنعت سنگ ساختمانی، ضمن افزایش رضایت مشتریان و کاهش پرت، باعث رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی می‌شود. رعایت تلورانس‌ها/ رواداری ها ، استفاده از رزین‌ها و اپوکسی‌های استاندارد و کنترل کیفیت در خط تولید نه تنها موجب بهبود دوام و زیبایی محصول می‌شود، بلکه شانس صادرات به بازارهایی مانند اروپا و خاورمیانه را افزایش می‌دهد.