تجلی به مدار تولید ارزش افزوده وارد شد
معدن۲۴: در حالی که رقابت جهانی برای تسلط بر زنجیره عناصر نادر خاکی (REE) شدت گرفته است، شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات با تکیه بر فناوری بومی فرآوری مونازیت و اتخاذ رویکرد پروژه‌محور در تأمین مالی، گام بلندی در جهت تبدیل ذخایر معدنی ایران به محصولات با ارزش افزوده دلاری بالا برداشته است.
به‌عنوان یکی از نقاط قوت فناورانه تجلی، این شرکت توانسته است برای نخستین بار در کشور، فناوری فرآوری مونازیت را از مرحله آزمایشگاهی تا مقیاس نیمه‌صنعتی توسعه دهد. این فناوری پیش‌تر در انحصار شرکت‌های خارجی بود. دستیابی به توان تولید کنسانتره مونازیت و بومی‌سازی استحصال اکسیدهای نادر خاکی به معنای تثبیت ارزش افزوده در خاک ایران و کاهش خروج ارز در مراحل میانی زنجیره است.
طراحی کارخانه تولید سالانه ترکیبات REE در مجاورت معدن، کاهش هزینه‌های لجستیکی و کاهش وابستگی فناورانه از دیگر مزایای این مسیر است. همچنین تجلی با هدف ایجاد سبد محصول متنوع شامل ترکیبات اکسیدی، فلورایدی و کربناتی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده که نیاز صنایع گوناگون از جمله مغناطیس‌های دائمی، اپتوالکترونیک، سرامیک‌های پیشرفته و کاتالیست‌ها را پوشش دهد؛ این تنوع، ریسک بازاریابی و قیمت‌گذاری را نیز کاهش می‌دهد.
یکی از ویژگی‌های ساختاری تجلی، تخصیص تأمین مالی بر اساس پروژه‌های خرد و متوسط است؛ مدلی که مانع تمرکز فشار مالی بر شرکت مادر می‌شود. مدیریت کنترل پروژه با ارزیابی مستمر سودآوری هر فاز و تبدیل تدریجی واحدهای توسعه به بخش‌های بهره‌برداری، نشان از بلوغ ساختاری شرکت دارد.
در این رویکرد، پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها مستقیم بر ارزش ذاتی شرکت در بازار سرمایه تأثیر می‌گذارد و شاخص عملکرد مدیریتی نیز بر همین اساس سنجیده می‌شود.
برآوردها نشان می‌دهد بازار جهانی عناصر نادر خاکی تا سال ۲۰۳۲ با نرخ رشد سالانه بیش از ۱۰ درصد گسترش خواهد یافت. افزایش تقاضا برای خودروهای برقی، تجهیزات دفاعی و فناوری‌های نوین، فشار مضاعفی بر زنجیره تأمین REE وارد کرده است.
در حال حاضر، قیمت ترکیبات نئودیمیوم–پرازئودیمیوم (Nd–Pr) به بیش از ۷۰ هزار دلار به‌ازای هر تن رسیده است. دستیابی تجلی به ظرفیت تولید سالانه ۱۸۰۰ تن می‌تواند چند ده میلیون دلار ارزآوری برای کشور به همراه داشته و زمینه ورود ایران به جمع تأمین‌کنندگان جهانی عناصر کمیاب را فراهم کند.
تجلی توسعه معادن و فلزات با اتکا بر فناوری ملی فرآوری REE، ساختار پروژه‌محور و تمرکز بر محصولات پیشرفته، توانسته است مسیر بهره‌برداری بهینه از منابع معدنی کشور را ترسیم کند. از منظر اقتصاد کلان، این اقدام گامی در جهت ایجاد زنجیره داخلی مواد پیشرفته، کاهش وابستگی وارداتی و جلوگیری از خروج ارز محسوب می‌شود.
به‌گفته کارشناسان، تحولات پیش‌روی شرکت در سال ۱۴۰۴ از جمله اخذ مجوز کارخانه‌های جدید، افزایش سرمایه و تسریع پروژه‌های فلزات استراتژیک نقش مکمل و تسریع‌کننده در مسیر رشد خواهند داشت.
در مجموع، چنانچه تجلی بتواند به اهداف برنامه‌ریزی‌شده خود دست یابد، سهم معناداری در اقتصاد دلاری ایران ایفا خواهد کرد و با ارتقای زنجیره ارزش معدنی، کشور را از صادرکننده ماده خام به تولیدکننده مواد فناوری‌زا تبدیل می‌کند.