چرا طلا پرواز کرد؟
معدن۲۴: تحلیلگران اقتصادی معتقدند رشد بی‌سابقه قیمت جهانی طلا (انس) نتیجه یک «طوفان کامل» از ریسک‌های ژئوپلیتیک، سیاست‌های پولی و تقاضای نهادی است که به‌طور همزمان، این فلز گرانبها را به مطمئن‌ترین دارایی جهان تبدیل کرده است.
قیمت انس جهانی طلا، که همواره به‌عنوان یک «پناهگاه امن» مالی شناخته می‌شود، طی ماه‌های اخیر با جهشی افسارگسیخته، رکوردهای تاریخی جدیدی را ثبت کرده است. این رشد خیره‌کننده، صرفاً ناشی از یک عامل واحد نیست، بلکه ترکیبی پیچیده از هشت نیروی کلان اقتصادی و سیاسی است که همزمان در حال فشار آوردن به این بازار هستند.
این عوامل که تقاضا برای طلا را از سوی سرمایه‌گذاران خرد، صندوق‌های بزرگ و حتی بانک‌های مرکزی جهان به اوج رسانده‌اند، در محورهای زیر قابل بررسی هستند:
محور اول: ترس از تنش‌های جهانی و رکود اقتصادی
1. افزایش نگرانی‌های ژئوپلیتیک و جنگ‌ها:
تنها چند درگیری منطقه‌ای کافی است تا سرمایه‌گذاران بزرگ، با هدف فرار از ریسک و حفظ ارزش دارایی، به سمت طلا هجوم ببرند. تنش‌های ادامه‌دار در خاورمیانه، جنگ اوکراین–روسیه و خطر احتمالی درگیری میان چین و تایوان، فضایی از عدم قطعیت ایجاد کرده و طلا را به امن‌ترین دارایی (Safe Haven) تبدیل کرده است.
2. ریسک رکود جهانی و کاهش رشد:
ترس از کاهش سرعت رشد اقتصادی در اقتصادهای بزرگ جهان به‌ویژه کند شدن موتور رشد چین و رکود احتمالی در اروپا، موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران، پول خود را از بازارهای پرریسک مانند سهام خارج کرده و به سمت دارایی‌های امنی نظیر طلا هدایت کنند.
محور دوم: سیاست‌های پولی و کاهش ارزش پول
3. انتظارات برای کاهش نرخ بهره آمریکا:
کاهش قریب‌الوقوع نرخ بهره توسط فدرال رزرو آمریکا و سایر بانک‌های مرکزی بزرگ، مهم‌ترین عامل اقتصادی در کوتاه‌مدت است. با کاهش نرخ بهره، بازدهی اوراق قرضه دولتی پایین می‌آید و هزینه فرصت نگهداری دارایی بدون بهره‌ای مانند طلا، عملاً صفر شده یا کاهش می‌یابد و جذابیت طلا دوچندان می‌شود.
4. تضعیف جایگاه دلار آمریکا:
هرگونه کاهش در شاخص دلار، چه به دلیل سیاست‌های انبساطی فدرال رزرو (تزریق پول به بازار) و چه به دلیل بدهی‌های نجومی دولت آمریکا، به‌طور مستقیم ارزش نسبی طلا را بالا می‌برد، چرا که طلا بر حسب دلار قیمت‌گذاری می‌شود.
5. افزایش تورم و کاهش قدرت خرید ارزها:
در محیطی که تورم جهانی به یک چالش ساختاری تبدیل شده است، قدرت خرید پول‌های رایج (فیات) به شدت کاهش می‌یابد. در این شرایط، طلا به‌عنوان یک ابزار سنتی برای حفظ ارزش در برابر تورم، تقاضای بالایی را تجربه می‌کند.
6. افزایش بدهی و کسری بودجه در اقتصادهای بزرگ:
کسری بودجه‌های رکوردشکن در آمریکا و اروپا و افزایش بدهی عمومی، نگرانی‌ها را درباره بی‌ثباتی مالی و احتمال چاپ پول بیشتر برای پوشش این کسری‌ها افزایش می‌دهد. این بی‌اعتمادی به مدیریت مالی دولت‌ها، تقاضا برای دارایی‌های غیرقابل چاپ مانند طلا را تقویت می‌کند.
محور سوم: تقاضای نهادی بی‌سابقه
7. خرید بی‌وقفه توسط بانک‌های مرکزی:
در یک دهه اخیر، بانک‌های مرکزی کشورهایی چون چین، هند، روسیه و ترکیه خریداران اصلی طلا در جهان بوده‌اند. استراتژی «دلارزدایی» (De-dollarization) و تلاش برای کاهش وابستگی به دلار در ذخایر ارزی، یک تقاضای ساختاری و قدرتمند برای طلا ایجاد کرده است.
8. هجوم سرمایه‌گذاران و صندوق‌های طلا (ETF):
سرمایه‌های بزرگ از طریق صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETFهای طلا) و سرمایه‌گذاران فردی، به سرعت وارد بازار طلا شده‌اند. این هجوم سرمایه‌ای، تقاضای بازار را به صورت آنی افزایش داده و موجب رشد سریع‌تر قیمت‌ها شده است.