گزارش و تحلیل صادرات سنگ طبیعی نروژ در شش‌ماه نخست سال ۲۰۲۵
مقاله ای از سیامک اخطاری در معدن۲۴
معدن۲۴:صادرات سنگ طبیعی نروژ به ارزش کل ۳۸٫۴ میلیون دلار آمریکا رسید که نشان‌دهندۀ افزایش ۵٫۳ درصدی نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۴ است.
سه کشور نخست مقصد صادرات نروژ عبارت‌اند از:
چین، با ارزشی برابر ۱۲٫۶ میلیون دلار (کاهش منفی ۶٫۴ درصد)
سوئد، با ارزشی برابر ۵٫۹ میلیون دلار (افزایش ۳۵٫۲ درصد)
ایسلند، با ارزشی برابر ۲٫۸ میلیون دلار (افزایش چشمگیر ۱۳۰٫۴ درصد)
رتبه‌های بعدی تا جایگاه دهم به‌ترتیب شامل هند، لهستان، اسپانیا، بریتانیا، دانمارک، پاکستان و الجزایر هستند. در این میان، همۀ کشورها روندی مثبت نشان داده‌اند به‌جز هند (منفی ۲۸٫۷ درصد)، اسپانیا (منفی ۲۸٫۳ درصد) و الجزایر (منفی ۱۲٫۲ درصد).
حدود ۳۲٫۸ درصد از کل صادرات سنگ نروژ به مقصد اصلی آن یعنی چین ارسال می‌شود.
باید توجه داشت که ۹۰ درصد از کل صادرات سنگ طبیعی نروژ شامل مواد خام سیلیسی است، در حالی که تخته‌سنگ فرآوری‌شده (Slate) دومین دسته اصلی صادرات را تشکیل می‌دهد و ۵٫۵ درصد از کل را به خود اختصاص داده است.
در خصوص روابط تجاری با ایتالیا، در سال ۲۰۲۴ واردات سنگ‌های بُعددار و اسلب از ایتالیا ۱۲٫۵ درصد از کل واردات نروژ را تشکیل می‌داد و صادرات سنگ فرآوری‌شده از ایتالیا به نروژ در همان سال به ۳٫۳ میلیون یورو رسید.
در شش‌ماه نخست سال ۲۰۲۵، صادرات ایتالیا به نروژ ۱٫۶ میلیون یورو بوده است.
در مورد میانگین قیمت صادراتی، در نیمۀ نخست سال ۲۰۲۵ میانگین ۱۴۸٫۳۶ یورو به‌ازای هر تُن ثبت شد، در حالی‌که در مدت مشابه سال ۲۰۲۴ این رقم ۱۵۵٫۹۹ یورو به‌ازای هر تُن بود که کاهش ۴٫۹ درصدی را نشان می‌دهد.
یادآوری می‌شود که در سال گذشته (۲۰۲۴) میانگین نهایی قیمت هر تُن سنگ طبیعی صادرشده از کشورهای عمده به‌صورت زیر بود:
هند: ۱۶۴٫۲ دلار به‌ازای هر تُن
پرتغال: ۲۸۸٫۹ دلار به‌ازای هر تُن
ترکیه: ۳۱۹٫۱ دلار به‌ازای هر تُن
کانادا: ۷۰۰٫۲۵ دلار به‌ازای هر تُن
اسپانیا: ۵۰۵٫۳ دلار به‌ازای هر تُن
یونان: ۳۹۳٫۰ دلار به‌ازای هر تُن
برزیل: ۶۱۳٫۴ دلار به‌ازای هر تُن
چین: ۷۱۶٫۵ دلار به‌ازای هر تُن
ایتالیا: ۱٬۰۹۵٫۸ دلار به‌ازای هر تُن
منبع: دفتر تحلیل روند بازار اتحادیۀ کُنفین‌دوس‌تریا مارمومکینه (Confindustria Marmomacchine)
بر اساس داده‌های استخراج‌شده از پایگاه اطلاعاتی UN Comtrade
🧭 مقاله تخصصی: تحلیل صادرات سنگ نروژ در نیمۀ نخست ۲۰۲۵ و درس‌هایی برای ایران
۱) وضعیت عمومی صادرات سنگ نروژ
نروژ یکی از صادرکنندگان سنتی سنگ‌های طبیعی در اروپای شمالی است، به‌ویژه در حوزه سنگ‌های سیلیسی، گرانیت و تخته‌سنگ (Slate).
در نیمۀ نخست سال ۲۰۲۵، با وجود کاهش جزئی در بازار چین، این کشور موفق شد ارزش صادرات خود را ۵٫۳ درصد افزایش دهد — نشانه‌ای از تنوع نسبی در مقاصد صادراتی و پایداری تولید.
ویژگی‌های کلیدی عملکرد نروژ:
تمرکز سنگین بر صادرات مواد خام (حدود ۹۰ درصد)، که نشان‌دهندۀ ضعف در ارزش‌افزوده و فرآوری داخلی است.
رشد چشمگیر در بازارهای نزدیک (اروپای شمالی)، به‌ویژه سوئد و ایسلند، ناشی از پروژه‌های عمرانی و نیازهای سنگ طبیعی منطقه اسکاندیناوی.
افت در بازارهای دوردست مانند هند و اسپانیا، که احتمالاً به دلیل افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و رقابت تأمین‌کنندگان ارزان‌تر (ترکیه و هند) بوده است.
چین همچنان بزرگ‌ترین خریدار است و بیش از ۳۲ درصد صادرات نروژ را جذب می‌کند، اما روند نزولی آن می‌تواند زنگ خطر وابستگی بیش‌ازحد به یک بازار باشد.
۲) تحلیل ساختار کالایی و قیمتی
۹۰ درصد مواد خام: این رقم نشان می‌دهد که نروژ هنوز عمدتاً صادرکننده مواد اولیه است، نه محصولات نهایی با ارزش افزوده.
۵٫۵ درصد تخته‌سنگ فرآوری‌شده: با توجه به قیمت بالاتر و قابلیت استفاده در پروژه‌های لوکس، این بخش می‌تواند مسیر رشد آینده نروژ باشد.
میانگین قیمت ۱۴۸٫۳۶ یورو در هر تُن: رقم نسبتاً پایین در مقایسه با کشورهایی مانند ایتالیا (با بیش از ۱٬۰۹۵ دلار در هر تُن) بیانگر شکاف فناوری و فرآوری است.
کاهش ۴٫۹ درصدی میانگین قیمت صادراتی نسبت به سال گذشته، نشان می‌دهد که رقابت قیمتی در بازار جهانی سنگ طبیعی افزایش یافته و ارزش محصولات خام کاهش داشته است.
۳) مقایسۀ راهبرد نروژ و ایتالیا
شاخص نروژ
تمرکز صادرات مواد خام سیلیسی
میانگین قیمت هر تُن حدود ۱۴۸ یورو
بازار اصلی چین، سوئد، ایسلند
ایتالیا
محصولات فرآوری‌شده و فناوری سنگ
بیش از ۱٬۰۹۵ دلار
آمریکا، ترکیه، اسپانیا
مزیت رقابتی منابع طبیعی فراوان، ثبات تولید
فناوری پیشرفته، طراحی و برند
چالش اصلی کمبود ارزش‌افزوده، کاهش قیمت جهان
افت تقاضا در برخی بازارها
بررسی و تحلیل نگارنده :
ایتالیا با تمرکز بر فناوری، طراحی، و برند سازی، توانسته ارزش هر تُن سنگ صادرشده را بیش از ۷ برابر نروژ نگه دارد. این تفاوت دقیقاً همان نقطه‌ای است که کشورهای دارای منابع غنی سنگ، مانند ایران، باید بر آن تمرکز کنند: انتقال از صادرات مواد خام به صادرات محصول و فناوری.
۴) درس‌ها و توصیه‌ها برای صنعت سنگ ایران
ایران با در اختیار داشتن بیش از چندین نوع سنگ طبیعی و ذخایر عظیم در استان‌های یزد، اصفهان، لرستان، خراسان و فارس، کرمان ، آذربایجان،… می‌تواند ترکیبی از تجربهٔ نروژ (منابع گسترده) و ایتالیا (تکنولوژی و فرآوری پیشرفته) را در کنار خودکفایی صنعتی به کار گیرد.
الف) تمرکز بر فرآوری و فناوری
راه‌اندازی خطوط فرآوری پیشرفته برای تولید اسلب، تایل و محصولات فرآوری با استاندارد صادراتی.
سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات برش دقیق، پولیش، CNC و لیزر.
بومی‌سازی ساخت ماشین‌آلات فرآوری با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی.
ب) افزایش ارزش صادراتی
کاهش صادرات سنگ خام و جایگزینی آن با محصولات فرآوری‌شده.
توسعه طراحی معماری داخلی و خارجی بر پایهٔ سنگ ایرانی برای معرفی کاربردهای جدید.
هدف‌گیری بازارهایی با قدرت خرید بالا (اروپا، حاشیه خلیج فارس، روسیه).
ج) دیپلماسی صنعتی و همکاری‌های فناورانه
ایجاد همکاری‌های فنی با کشورهایی مانند ایتالیا و آلمان برای انتقال دانش ماشین‌سازی و اتوماسیون فرآوری سنگ.
مشارکت در پروژه‌های مشترک با کشورهای همسایه برای صادرات خدمات فنی و ماشین‌آلات.
د) توسعه هوش مصنوعی در صنعت سنگ
استفاده از الگوریتم‌های هوشمند برای تشخیص عیوب سنگ، مدیریت ضایعات و بهینه‌سازی برش.
ایجاد سامانه‌های داده‌محور برای پیش‌بینی قیمت جهانی، مدیریت موجودی و بازار صادرات.
هـ) سیاست‌های حمایتی
مشوق‌های مالی برای تولیدکنندگان ماشین‌آلات سنگ ایرانی.
کاهش تعرفه واردات قطعات خاص برای ارتقای فناوری.
ایجاد مرکز ملی صادرات سنگ فرآوری‌شده با برند «Stone of Iran» یا “Persian Stone,,.
🧱 جمع‌بندی
گزارش نروژ نشان می‌دهد که حتی کشورهایی با منابع محدود معدنی نیز می‌توانند از طریق تنوع بازارها رشد صادراتی را حفظ کنند؛ اما بدون فرآوری، ارزش اقتصادی آن ناچیز می‌ماند.
در مقابل، ایتالیا ثابت کرده که فناوری، طراحی و نوآوری می‌تواند ارزش هر تُن سنگ را چندین برابر کند.
ایران، با ترکیب ظرفیت مواد خام و استعداد صنعتی، قادر است در دهۀ آینده به قطب ماشین‌سازی و فرآوری سنگ در خاورمیانه تبدیل شود — به‌شرط آن‌که مسیر «از معدن تا محصول نهایی» با تمرکز بر فناوری و دانش فنی دنبال گردد و به سمت رویکرد صادرات محصولات فرآوری شده و حضور فیزیکی بلند مدت در بازارهای هدف حرکت کند.