نقش چادرملو در نظم دهی به قیمت گذاری بالادست زنجیره فولاد
معدن ۲۴:بازار کالایی ایران طی یک دهه اخیر تلاش کرده است از شیوه‌های سنتی معامله فاصله بگیرد و به سمت سازوکارهای نوین و استاندارد حرکت کند. در همین راستا، بورس کالا اعلام کرد که شش محصول تازه شامل مس، روی، میلگرد، خودرو، قیر و گندله به دایره‌ی گواهی سپرده کالایی وارد شده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند چشم‌انداز تازه‌ای برای شفافیت، استانداردسازی و کشف قیمت واقعی در بازار ایجاد کند.
در میان این محصولات، گندله سنگ‌آهن چادرملو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کالاهای زنجیره فولاد نقشی ویژه دارد.
فرید دهقانی، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، ورود گندله این شرکت به بازار گواهی سپرده را «گامی تعیین‌کننده برای بلوغ ساختاری بازار کالایی» توصیف می‌کند و معتقد است این ابزار می‌تواند جریان قیمت‌گذاری را در کل زنجیره فولاد متحول کند.
گواهی سپرده کالایی؛ عبور از روش‌های سنتی
گواهی سپرده کالایی، ابزاری شناخته‌شده در اقتصادهای پیشرفته است. در این سازوکار، کالا پس از تحویل به انبار استاندارد، به اوراق قابل معامله تبدیل می‌شود؛ اوراقی که مالکیت آن‌ها دقیق، شفاف و لحظه‌ای قابل انتقال است.
دهقانی در توضیح اهمیت این ابزار می‌گوید:گواهی سپرده کالایی قیمت را از دل عرضه و تقاضای واقعی بیرون می‌کشد. این یعنی پایان قیمت‌گذاری‌های مبهم، پایان معاملات تلفنی و آغاز دوره‌ای که بازار خودش به بهترین شکل قیمت را تعیین می‌کند.»
به باور او، این سازوکار نه تنها حجم معاملات را افزایش می‌دهد، بلکه منجر به ایجاد نظم در بازارهایی می‌شود که پیش‌تر با نوسان، عدم شفافیت و تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای مواجه بودند.
تجربه گندله چادرملو؛ یک مدل برای سایر صنایع
چادرملو نخستین شرکت معدنی کشور است که گندله سنگ‌آهن خود را در قالب گواهی سپرده کالایی عرضه کرده است. این عرضه نه‌تنها به شکل‌گیری یک بازار رسمی و شفاف برای گندله کمک کرد، بلکه الگوی موفقی برای ورود سایر کالاهای معدنی و فلزی به این بازار شد.
دهقانی تأکید می‌کند که گندله، حلقه‌ای کلیدی در زنجیره فولاد است و شفافیت در ارزش‌گذاری آن بر کل این زنجیره اثر می‌گذارد.
او توضیح می‌دهد:«وقتی قیمت گندله بر اساس داده‌های واقعی بازار مشخص شود، برنامه‌ریزی تولید، معاملات بین‌شرکتی و حتی تصمیم‌گیری‌های کلان صنعت فولاد هم منطقی‌تر می‌شود.»
چادرملو با ایفای نقش مرجع در عرضه گندله، توانست دیدگاه جدیدی در ارزش‌گذاری مواد اولیه بالادست ایجاد کند؛ اقدامی که به گفته مدیرعامل این شرکت، باعث کاهش مداخلات غیرکارشناسی و تقویت تصمیم‌گیری مبتنی بر اطلاعات واقعی شده است.
مزایای اقتصادی گسترش گواهی سپرده کالایی
ورود گندله به همراه پنج محصول دیگر به این سازوکار موجب تقویت زیرساختی بازار کالا شده است. مهم‌ترین پیامدهای این اقدام عبارت‌اند از:
۱. افزایش نقدشوندگی
تبدیل کالا به اوراق قابل معامله، امکان خریدوفروش سریع، امن و بدون انتقال فیزیکی را فراهم می‌کند. این موضوع برای تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و حتی سرمایه‌گذاران جذاب است.
۲. کشف قیمت واقعی
بازار به‌جای آنکه تحت فشار بخش‌نامه، دستور یا توافق‌های غیرشفاف باشد، در بستر عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند.
۳. کاهش هزینه‌های مبادله
حمل‌ونقل کمتر، حذف مذاکرات سنتی، کاهش ریسک کیفیت و سرعت بیشتر در معاملات، همگی هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهند.
۴. امکان برنامه‌ریزی بهتر
وقتی قیمت‌ها شفاف و نوسانات کنترل‌شده باشند، صنایع می‌توانند برنامه‌های تولید، فروش و سرمایه‌گذاری خود را با دقت بالاتر تنظیم کنند.
تنوع کالاها؛ نشانگر بلوغ بازار
اینکه علاوه بر گندله چادرملو، محصولاتی مانند مس، روی، میلگرد، خودرو و قیر نیز به این بازار راه یافته‌اند، نشان می‌دهد که گواهی سپرده کالایی دیگر ابزاری محدود به یک حوزه نیست.
ورود کالاهای صنعتی، ساختمانی و حتی خودرو ـ که بازاری پرچالش و نوسانی دارد ـ مؤید ظرفیت بزرگ این ابزار برای تغییر ساختار معاملات کالایی در ایران است.
چالش‌ها و الزام‌های توسعه
دهقانی در کنار تأکید بر مزایا، چالش‌ها را نیز گوشزد می‌کند:
• تقویت زیرساخت‌های فنی
• ایجاد انبارهای استاندارد در سراسر کشور
• آشنایی فعالان بازار با سازوکار و مزایای این ابزار
• افزایش نظارت و رعایت استانداردهای کیفی
با این حال، او باور دارد که «ریسک‌های کوتاه‌مدت در برابر دستاوردهای بلندمدت بسیار ناچیز است» و چادرملو آماده است تجربیات خود را در اختیار سایر صنایع بگذارد.