ظرفیت‌های معدنی ایران در گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا
معدن۲۴: سرویس زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS) در تازه‌ترین گزارش فصلی خود، ضمن هشدار درباره وابستگی بالای آمریکا به واردات مواد معدنی و نقش مسلط چین در فرآوری فلزات حیاتی، بر ضرورت تنوع‌بخشی منابع و توسعه اکتشافات داخلی تأکید کرده است.
یافته‌های کلیدی گزارش USGS
• وابستگی وارداتی: آمریکا همچنان برای تأمین بیش از ۵۰ ماده معدنی حیاتی، از جمله عناصر مورد استفاده در صنایع دفاعی، انرژی پاک، خودروهای برقی و هوافضا، به واردات وابسته است.
• نقش چین در بازار: چین ۶۰ تا ۹۰ درصد ظرفیت فرآوری عناصر خاکی کمیاب، گرافیت، منیزیم و آنتیموان جهان را در اختیار دارد.
• ریسک ژئوپلیتیکی: تحولات سیاسی، جنگ‌ها، تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی می‌توانند امنیت معدنی آمریکا را تهدید کنند.
• مواد «سوپر حیاتی» آینده: لیتیم، نیکل و عناصر خاکی کمیاب به‌عنوان مواد کلیدی در گذار به انرژی پاک معرفی شده‌اند.
تطبیق با وضعیت ایران
بررسی تطبیقی نشان می‌دهد که کشور ایران از نظر زمین‌شناسی و ذخایر معدنی، در چند ماده کلیدی پتانسیل تبدیل‌شدن به یک بازیگر مهم منطقه‌ای را دارد:
1. مس: ایران با ذخایر کلاس جهانی در سرچشمه، سونگون و میدوک، در کمربند پورفیری جهان قرار دارد و می‌تواند به منبع مهم صادراتی برای بازارهای مصرف‌کننده بزرگ مانند آمریکا و چین بدل شود.
2. طلا: محدوده سنندج–سیرجان و معادنی مانند زرشوران و آق‌دره پتانسیل بالایی دارند. طلا طبق گزارش USGS جزو مواد پرریسک است.
3. باریت: ایران در میان سه تولیدکننده اول جهان قرار دارد؛ در حالی که آمریکا این ماده را برای صنعت نفت حیاتی می‌داند.
4. عناصر خاکی کمیاب: نشانه‌هایی از ذخایر در نایین، نطنز و اردستان وجود دارد؛ حوزه‌ای نو و قابل توسعه.
5. منیزیم و منیزیت: ذخایر بزرگ در سبزوار، قائن و مغان ایران را به تأمین‌کننده بالقوه این فلز مهم بدل می‌کند.
گرچه تمرکز گزارش USGS بر امنیت معدنی آمریکا و ریسک‌های ژئوپلیتیکی است، اما داده‌ها نشان می‌دهد که ایران با سیاست‌گذاری هوشمند، توسعه فناوری فرآوری و ایجاد پیوندهای صنعتی، می‌تواند هم در رفع نیاز داخلی و هم در صادرات مواد معدنی حیاتی نقش‌آفرین جدی در منطقه باشد.