کمبود زیرساختهای بندری کشور، رقابت را در سطح بینالمللی دشوار میکند
بنادر در رتبه نخست تجارت جهانی قرار دارند و از این منظر مورد توجه هستند. این توجه در کشورهایی همچون ایران با مرز آبی گسترده بیشتر است. هرچندکه باید گفت تاکنون نتوانستهایم آنطور که باید و شایسته است در حوزه بنادر از ظرفیتهای خود بهره بگیریم.
ایران تا چند دهه گذشته در زمینه زیرساخت، بسیار جلوتر از کشورهای همسایه بود. اما در طول این سالها، سرمایهگذاری به این حوزه اختصاص نیافت و کمبودهای متعددی ایجاد شدند. تا جایی که در شرایط فعلی، امکانات بندری کشور مربوط به ۳۰ یا ۴۰ سال گذشته میشود و این موضوع جای تامل بسیاری دارد. گفتنی است که در موقعیت کنونی حملونقل دریایی ایران همچنان با کمبودی جدی مواجه است. چرا که چنین کشتیهایی با ظرفیت بالا امکان پهلو گرفتن در بنادر کشور را ندارند. همین موضوع نیز لطمات جبرانناپذیری را به صادرات، واردات، موقعیت استراتژیک بنادر و حضور موفق در رقابت بینالمللی وارد میکند.
در مقابل شهر میناب ایران، بندری تحت عنوان صحار در عمان قرار دارد. این منطقه در رده هفت بندر بزرگ دنیا محسوب میشود و کشتیهای بزرگ با ظرفیت۴۰۰ هزار تنی واله مکس، امکان پهلو گرفتن در این منطقه را دارند. بدون شک همکاری این بندر در سلطان نشین دوست و همسایه ایران با بندر استراتژیک چابهار، این منطقه را به بازار منطقه MENA، اروپا، آسیای میانه و قفقاز متصل میکند. در نتیجه این فرصت همچنان در اختیار ایران قرار دارد و نباید نسبت به آن بیتوجه بود.
بنادر کشورهای منطقه از برتریهایی نسبت به بنادر ایران برخوردار هستند. برای نمونه در بندر صحار، کشتیهایی با ظرفیت ۴۰۰ هزار تنی پهلو میگیرند. بهعلاوه امکان تخلیه و بارگیری با سرعت ۴۰ هزار تنی در ساعت در این منطقه وجود دارد. یعنی ظرف مدت تنها ۱۰ ساعت، یک کشتی تخلیه میشود. این در حالی است که ظرفیت پهلوگیری کشتی در بنادر کشور بسیار پایینتر است؛ بهعلاوه سرعت تخلیه و بارگیری در این بنادر نیز بهمراتب پایینتر برآورد میشود. نوار نقالههای مورد استفاده در بنادر ایران قدمت بیش از ۳۰ ساله دارند. سرعت حمل بار در این تجهیزات، ابتدا حدود ۳۰ هزار تن در ساعت بود؛ اما اکنون سرعت تخلیه و بارگیری آنها به کمتر از ۱۴ هزار تن در هر ساعت کاهش یافته است.بنابراین نبود اسکله با آبخور کافی برای پهلوگیری کشتیهای بزرگ و نبود امکانات مناسب تخلیه را باید ضعف این سیستم دانست که افزایش هزینههای حملونقل را بهدنبال دارد و رقابت را در سطح بینالمللی دشوار میکند.
این کاستیها موجب میشوند که کشتیهای بینالمللی، بهجای آنکه ایران را بهعنوان ترمینال و گذر راه استفاده کنند، برای واردات و صادرات و دسترسی به کریدور قفقاز، آسیای میانه و اروپا از کریدور پاکستان استفاده کنند. بهخصوص با هزینهای که چین در سالهای اخیر برای توسعه بندر گوادر انجام داده کشتیهای غول پیکر در آن، امکان پهلو گرفتن خواهند داشت.