چرا فرمول محاسبه قیمت در بورس کالا شفاف سازی نمی شود؟/ لزوم ایجاد رقابت در معاملات

یک کارشناس بازار به معدن ۲۴ گفت: نوسان قیمت ‌های جهانی سنگ آهن و محصولات زنجیره فولاد طی هفته های اخیر رو به افزایش است، و طبیعی است که بازار ما هم از این وضعیت تأثیر پذیرد. اما نکته ای که مغفول مانده تناسب نسبتها و ضرایب زنجیره فولاد در سطح جهانی که این ضرایب در ایران با سایر جهان اختلاف فاحشی دارد. بطور مثال میانگین ۵ ساله ضریب کنسانتره ۶۶ درصدنسبت به شمش۲۵ درصد، گندله کوره بلند ۳۰ درصد، گندله احیا ۴۲ درصد و آهن اسفنجی ۶۸ درصد می باشد. اما در ایران کنسانتره ۱۶ درصد قیمت گذاری کدال شمش فولاد خوزستان بوده که طی ماههای اخیر در بورس کالا نهایتا به ۲۰ درصد رسید و الان در حدود ۱۸ درصد کدال است و عملا تولیدکنندگان در قیمتهای پایین تری از سطح جهانی مجبور به عرضه محصولات خود هستند. همچنین زنجیره فولاد در چندماه اخیر چندین شوک را تجربه کرده است کهعلاوه بر موضوع قیمتها و قیمتگذاری در بورس کالا اثرات زیادی بر آنها گذاشته است که از جمله آنها عوارض صادراتی بود که شرکت‌های تولیدکننده کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی را دچار مشکل کرد.
او اظهار داشت: اگر روند معاملات در بورس کالا مورد بررسی قرار دهیم متوجه می شویم که بسیاری از تولید کنندگان کنسانتره و یا گندله علیرغم عرضه های هفتگی، یا اصلا تقاضایی نداشته اند و یا معاملات آنها بسیار کم بوده که این امر در تولید کنندگان بخش خصوصی نمود بیشتری دارد.
او همچنین افزود: امروز شاهد عرضه کنسانتره ای با عیار ۶۷ درصد با گوگرد و فسفر پایین هستیم، اما کسی خریدار آن نیست، زیرا بازار قفل شده است. چرا که متقاضیان توجه به مشکلات نتوانسته‌اند محصولات خود را بفروشند و یا با توجه به عوارض آنها را صادر کنند. و لذا دلیلی برای خرید باقی نمی ماند و این ها لطماتی است که متوجه شرکتها شده است..
این کارشناس بازار با اشاره به ایجاد جو رقابتی در بورس کالا بیان داشت: در هفته گذشته شاهد عرضه شمش در بورس و شکل گیری یک رقابت هیجانی برای آن بودیم که در نهایت معاملات ابطال شد، بر این اساس وقتی دوباره عرضه شد به رغم افزایش نرخ دلار، با توجه به افت تقاضا قیمت‌ها هم افت کرد و چون مبنای قیمت های محصولات زنجیره فولاد، معاملات شمش است، سقف قیمتهای اعلامی تناسبی با بهای تمام شده شرکتها نداشت و شرکتها تمایلی به فروش محصولات خود در بازار را نداشتند چرا که در سال ۱۴۰۱ ما شاهد افزایش حقوق ۵۷ درصدی، افزایش هزینه های حمل قانونی ۳۵ درصد که البته در واقعیت بیشتر از این مقدار است و همینطور قطعی برق در تابستان و افت تولید سالیانه هستیم و این موارد فشار زیادی به شرکتهای تولید کننده به خصوص بخش خصوصی وارد می کند..
او هم چنین ابراز کرد: باید توجه داشت که مواد اولیه ای که با فاصله زمانی تبدیل به محصول می شود، به‌ویژه محصولاتی که مدتهاست شرکت‌ها نتواسته اند بفروشند (همانند گندله‌ و کنسانتره)، انبار شده است و هزینه خواب سرمایه‌شان بالاست. بعضی شنیده های می گوید که ما در حدود ۱.۵ میلیون تن گندله در انبارها داریم که رقم بسیار زیادی است.
این کارشناس بازار در ادامه به معدن۲۴ گفت: متاسفانه هیچ اطلاعاتی درخصوص قیمت‌هایی که در بورس به عنوان سقف اعلام می شود وجود ندارد و نمی شود قیمتها را پیش بینی کرد، همچنین در حالی که برای برخی محصولات کف عرضه در نظر گرفته می شود، برای کنسانتره و گندله و یا آه اسفنجی سقف قیمت قرار داده می شود و عملا رقابتی در این محصولات نمی تواند انجام شود..
از طرفی، بهای تمام شده شرکت ها بسیار بالاست، زیرا حقوق و دستمزد، هزینه های انرژی، هزینه عدم النفع تولید بالاست و مواردی همچون قطعی ها برق را نیز باید به این مسائل اضافه کرد و لذا عملا تعادلی در این زمینه وجود ندارد. یعنی هزینه های تمام شده بالاست و حاشیه سود پایین است و لذا بخش خصوصی در فشار و مضیقه قرار می‌گیرد.
امروز و با قیمت های فعلی صادراتی، هزینه رسیدن هر تن محصول به چین ۶۵ دلار است، بر این اساس فروشنده کنسانتره باید محصول خود را ۹۰ دلار قیمت‌گذاری کند تا خریدار داشته باشد، اما در عمل قیمت تمام شده در ایران بالاست و از طرفی با سقف گذاشتن روی قیمت کنسانتره اجازه رقابت به شرکت ها داده نمی شود.
پرسش آنجاست که که چرا بورس کالا فرمول محاسبه قیمت ها را ارائه نمی کند؟ چرا سقف تعیین کرده برای زنجیره فولاد که قیمتگذاری دستوری دارد و چرا کف عرضه مشخص نمی کند تا فضا رقابتی شود؟ این یعنی باید با زیان محصولات را بفروشیم تا بازار تنظیم شود .
نگاهی به حجم معاملات گندله و کنسانتره در سه ماه اخیر در بورس کالا حاکی است در بعضی موارد فقط ۱۰ درصد عرضه معامله شده است. در این شرایط شرکت های خصوصی که ترس از تعزیرات دارند به عرضه در بورس می پردازند.
افزایش هزینه های حمل و نقل (تا ۳۵ درصد)، هزینه های انرژی، هزینه های تامین سنگ، هزینه های کارگری و پرسنلی و غیره و در حالی که هزینه های حمل در کنسانتره و گندله بسیار مهم است، سبب افزایش قیمت تمام شده محصولات شده و از طرفی سبب می شود محصولات در بورس خریدار نداشته باشد.