خروج بخش معدن از حوزه سنتی و ایزوله
معدن۲۴: بر پایه سند پژوهشی «سیاست صنعتی در امتداد زنجیره»، بخش معدن کشور دیگر یک حوزه سنتی و ایزوله با فناوری پایین به شمار نمی‌رود، بلکه به صنعتی دانش‌بنیان با پیوندهای گسترده اقتصادی تبدیل شده است. در این سند، بر ضرورت نقش‌آفرینی فعال دولت از طریق اتخاذ سیاست صنعتی هدفمند برای هدایت توسعه در زنجیره ارزش معدن تأکید شده است.
در این مطالعه آمده است که اتکای صرف به سازوکار بازار در بخش معدن به دلیل وجود هزینه‌های اولیه بالا، ریسک‌های فنی و سیاسی، و زمان‌بری زیاد پروژه‌های معدنی، نتایج غیربهینه‌ای به همراه دارد؛ ازاین‌رو مداخله سیاستی دولت در این حوزه اجتناب‌ناپذیر است.
بر اساس چارچوب مفهومی موسوم به «زنجیره ارزش جهانی (GVCs)»، طراحان سیاست صنعتی باید تمرکز خود را از دیدگاه سنتیِ بخشی صرف، به سمت رویکردی یکپارچه و زنجیره‌محور سوق دهند. این سند سه محور کلیدی را برای سیاست‌گذاری معدن برمی‌شمارد:
۱. نقش شرکت‌های پیشرو و چندملیتی در حاکمیت زنجیره ارزش؛ که مسیر ورود بازیگران ملی و تعیین استانداردهای فنی را مشخص می‌کنند.
۲. اهمیت پیوندهای پیشین و پسین برای تنوع‌بخشی اقتصاد؛ که شامل توسعه صنایع تأمین تجهیزات، خدمات فنی و فرآوری مواد معدنی است.
۳. لزوم تنوع‌بخشی و انتقال منافع بخش معدن به سایر بخش‌های اقتصادی برای جلوگیری از وابستگی صرف به صادرات مواد خام.
در قسمت جمع‌بندی این گزارش، تأکید شده است که موفقیت در توسعه مبتنی بر منابع طبیعی زمانی حاصل می‌شود که «سیاست صنعتی متعادل و منسجم» طراحی شود؛ به‌گونه‌ای که در آن دولت نقشی فراتر از رگولاتور داشته و به‌عنوان هماهنگ‌کننده راهبردی بین بازیگران اقتصادی عمل کند.
کارشناسان تهیه‌کننده این سند نتیجه گرفته‌اند که تدوین و اجرای سیاست صنعتی هوشمندانه در بخش معدن، برای کشورهایی مانند ایران نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی استراتژیک جهت دستیابی به رشد پایدار و افزایش ارزش افزوده در زنجیره جهانی معدن به شمار می‌آید.
سیاست صنعتی در امتداد زنجیره (۱)
با ما در دوازدهمین کنفرانس بین المللی فولاد استیل پرایس همراه باشید.
تهران، ۱۶ آذرماه ماه ۱۴۰۴
۰۲۱۸۸۹۹۴۶۸۵/ ۰۹۳۶۱۵۸۴۷۸۸